De mug en de kaars

Sophie Reinders

Vriendenboekjes van adellijke vrouwen 1575-1640

Nijmegen, Vantilt 2017

527 blz., ? 29,95 ISBN 978 94 600 4326 0

Album amicorum is een deftig woord voor vriendenboekje. In de loop der eeuwen bleek het een zinkend cultuurgoed te zijn. Aanvankelijk lieten jonge mannen en vrouwen uit adellijke en burgerlijk-geleerde kringen hun verwanten, professoren en medestudenten een versje, een spreuk of levenswijsheid in hun albums schrijven. Daarna werd het als poesiealbum immens populair onder jonge meisjes in de hele samenleving. Er zijn uit de 16de en 17de eeuw veel meer mannenalba bewaard gebleven dan vrouwenalba. Opvallend is dat die laatste stammen uit de Nederlanden en Duitsland en niet zozeer uit Frankrijk, Engeland en Italië. Voor haar fraai uitgegeven proefschrift over zulke vriendenboekjes van adellijke vrouwen uit de periode 1575-1640 selecteerde Sophie Reinders 22 boekjes. Ze gaan over vrouwen uit Holland, Utrecht, Gelderland en Overijssel. Het is een selectie. Friese alba, bijvoorbeeld, die er ook relatief veel waren en qua inhoud niet wezenlijk verschilden, worden slechts als vergelijkingsmateriaal gebruikt. Het bijzondere aan dit boek is het cultuurhistorische perspectief. Via heraldiek, literatuurgeschiedenis en genderperspectief wil Reinders aantonen hoe deze boekjes bijdroegen aan vrouwelijke en collectieve identiteit in de adellijke leefwereld. De boekjes sluiten door gebruik van vreemde talen, verwijzingen naar mythologie, geschiedenis en familiewapens mensen in, maar anderen ook uit. Het is een idyllische wereld die deze vrouwelijke alba kenmerkt. Sporen van de dan woedende Tachtigjarige Oorlog zijn heel sporadisch. Hoezeer het bij het begrijpen van deze bijzondere bron uiteindelijk gaat om inprenting van adellijke deugden en het belang van verwantschap laat de schrijfster in helder proza goed zien.

Partner Content