Geen wittebroodsweken voor Obama

Het zou jammer zijn als Barack Obama een plaats in de geschiedenis krijgt alleen omdat hij de eerste zwarte president van de Verenigde Staten werd.

Het is zo’n dag van symboliek en grote woorden. Barack Obama legt de eed af voor zijn tweede ambtstermijn als president van de Verenigde Staten. Hij zal dat doen met de rechterhand op niet één, maar op twee bijbels. Zoals vier jaar geleden laat hij de oude bijbel van Abraham Lincoln uit de kast halen. Tegelijk betrekt hij nu ook een exemplaar van Martin Luther King bij de ceremonie. Het is deze zomer namelijk vijftig jaar geleden dat King op de trappen van het Lincoln Memorial in Washington zijn historische toespraak hield: I had a dream. De change waarvan veel Amerikanen met Obama droomden, bleek uiteindelijk niet zo eenvoudig om tot stand te brengen. De sfeer is daarom dit keer minder uitgelaten dan in januari 2009. Het gemarchandeer over de begroting eind december was weer een voorbeeld van politiek op zijn smalst: de president en de leiders van de Republikeinse oppositie raken maar niet uit de loopgraven, waarin ze zich tijdens de harde verkiezingscampagne hebben verschanst. De kiezers hielpen trouwens ook niet echt: ze kozen in november voor een complete status-quo. Obama blijft president, de Democraten houden hun nipte meerderheid in de Senaat en de Republikeinen zijn nog altijd ruim baas in het Huis van Afgevaardigden. Dat is precies de verdeeldheid die voor de impasse zorgt waardoor het land er niet in slaagt om uit de put te kruipen die het voor zichzelf heeft gegraven.

Hoe zwaar de erfenis van het verleden ook was en nog altijd is, bij het begin van zijn tweede ambtstermijn kan Barack Obama er zich niet langer achter verschuilen. Ook gematigde waarnemers zoals Fareed Zakaria en Thomas Friedman verwachten nu meer van de president. Ze stellen vast dat hij campagne voerde met niet meer dan één programmapunt: dat de rijken meer moeten betalen. Dat was misschien genoeg om de verkiezingen te winnen, maar drie maanden later werd nog niet duidelijk of hij ook een ruimer plan heeft om de economie vooruit te helpen.

Wie het verslag van Geert Mak van zijn reis door de VS (Reizen zonder John) goed heeft gelezen, weet dat het land dringend nood heeft aan een programma van goed uitgekiende besparingen, een verstandige belastinghervorming en investeringen in onderzoek, infrastructuur en onderwijs. Tien jaar geleden werd Amerika op het vlak van infrastructuur nog tot de wereldtop gerekend. Nu is het verval zorgwekkend. De federale begroting voor onderzoek en ontwikkeling bedraagt procentueel nog maar de helft van in 1960. Het zijn maar twee voorbeelden van investeringen die voor groei en werk kunnen zorgen. Om Thomas Friedman te citeren: Amerika moet zeker meer geld halen bij de rijken, maar het moet er ook opnieuw voor zorgen dat meer mensen rijk worden.

Aan goede voornemens zal het in de toespraak van de president niet ontbreken. De hele inauguratie staat trouwens in het teken van de toekomst van Amerika. Met Lincoln en King betuigt hij respect voor de man die de slavernij afschafte en voor de man die er honderd jaar later voor zorgde dat rassengelijkheid hoog op de politieke agenda kwam. Het zou jammer zijn als Barack Obama een plaats in de geschiedenis krijgt alleen omdat hij de eerste zwarte president van de Verenigde Staten werd. Vier jaar geleden was de opluchting groot omdat de onzalige George W. Bush werd opgevolgd door een frisse, welbespraakte en nog jonge, veelbelovende president. Die moet nu laten zien dat hij echt een verschil kan maken.

Hubert van Humbeeck