GAS-boetes: een duidelijke terugslagbeweging

Met de GAS-boetes maken we een terugslagbeweging naar de kinderwetgeving van 1912 waar ouders als schuldigen werden gezien voor het gedrag van hun kroost.

Met dank aan Stampmedia, het jongerenmedia-agentschap zijn de alomtegenwoordige GAS-boetes opnieuw op de maatschappelijke agenda geplaatst. De voorbije dagen en weken kwam immers meer en meer duidelijkheid over de impact en ridiculiteit van deze maatregel. Niet alleen het viseren van de jongeren maar ook de heersende willekeur en het gebrek aan respect voor de scheiding der machten is een doorn in het oog van iedere burger met enige zin voor gerechtigheid en democratie.

Er zijn verschillende problemen met de GAS-boetes, gaande van rechterlijke over semantische tot pedagogische problemen.

Een eerste bedenking is het verwerpen van de scheiding der machten, een basisbeginsel in elke zichzelf respecterende democratie. Dat principe is zowel grondwettelijk als Europees verankerd, maar laat dat vooral geen reden zijn om het te respecteren. Sinds het zogenaamde GAS-KB van 2001 en 2005 kunnen gemeentelijke ambtenaren die de inbreuk vaststellen ze ook tegelijkertijd sanctioneren. Diezelfde ambtenaar heeft daarenboven geen enkele politionele of rechterlijke opleiding genoten. Met het gezond gemeentelijk verstand en het GAS-reglement in de hand trekken ze graag van leer.

Een tweede probleem is de steeds luider klinkende roep om de leeftijd te verlagen naar 12 jaar, wat een absolute terugslagbeweging zou betekenen in de aanpak van jeugddelinquentie. Dit is de zoveelste evolutie richting een strafrechtelijk systeem voor minderjarigen terwijl België al een eeuw lang beweert het beschermingsmodel voorop te stellen. Dit houdt immers in dat minderjarigen onttrokken worden aan het klassieke strafrecht waardoor zij geen straffen, maar maatregelen tot heropvoeding krijgen. Deze maatregelen worden trouwens toegekend op basis van de persoonlijkheid van de minderjarige en hun mogelijkheid tot heropvoedbaarheid, niet op basis van de ernst van de gepleegde feiten.

Het invoeren van de Gemeentelijke Administratieve Sanctie maakt komaf met deze beschermingsredenering en richt zijn pijlen opnieuw op de ouders die hier op een repressieve en paternalistische manier benaderd worden. In de jeugdbeschermingswet van 1965 werden ouders nog gezien als partners in de strijd tegen
jeugddelinquentie waardoor de nadruk alsmaar meer en meer op opvoedingsondersteuning kwam te liggen. Met de jeugdwet van 2006 en het opleggen van dergelijke administratieve sancties maken we een terugslagbeweging naar de kinderwetgeving van 1912 waar ouders als schuldigen werden gezien voor het gedrag van hun kroost. Het opleggen van een geldboete viseert opnieuw deze doelgroep of dacht u dat de minderjarige in kwestie deze geldboete zal ophoesten?

Daarenboven, en laat dit dan het derde probleem zijn, zal de willekeur regeren. Er is geen eenduidige definitie van het begrip overlast, wat wel de basis vormt voor de Gemeentelijke Administratieve Sanctie. Hierdoor zullen grote groepen jongeren geviseerd worden (generalisatie) terwijl het gedrag van de minderjarigen geïndividualiseerd wordt. Het individualiseren van problemen zorgt er dan wel voor dat ze gemakkelijker hanteerbaar zijn, ze vergeten de achterliggende structuren en problemen aan te pakken die jeugddelinquentie een halt kunnen toeroepen. We hebben het dan zelfs nog niet gehad over die zogenaamde pseudodelinquente feiten die opgenomen zijn in het GAS-beleid. Guitige kinderen die belletjetrek doen, ondeugende pubers die hun meester laten schrikken of hongerigen die hun broodje nuttigen op de kerktrappen… Het zijn één voor één voorbeelden van nietszeggende dagdagelijkse gebeurtenissen die zomaar in de criminele en justitiële sfeer worden getrokken.

Het uitdelen van boetes mag de kas dan spijzen, al blijkt dat ook betwistbaar, het zal weinig tot geen effect hebben op het zogenaamde ontoelaatbare gedrag van de minderjarige. Laat de jongeren jong zijn, laat ze belletjetrek doen en onder hun voeten krijgen van een norse vijftiger die opendoet. Laat die zoekende puber iemand de stuipen op het lijf jagen en laat de hongerigen eten op de kerktrappen.

Het is hoog tijd dat de politieke klasse haar populistisch discours verlaat, stopt met steekvlampolitiek en werkt aan de dagdagelijkse reële problemen die we ervaren. Politici brengen beter een langetermijnvisie naar voor waarbij duidelijk wordt hoe ze het stijgend zinloos geweld een halt toeroepen en hoe ze de achterliggende problematische structuren zullen aanpakken. De GAS-boete is niet meer of minder dan een pleister op een houten been. Laten we haar daarom naar de vuilbak verwijzen, liever vandaag dan morgen.

Jochen Devlieghere Voorzitter christendemocratische studenten Gent (CDS Gent)