Frans-Duitse as uit balans

Frankrijk wordt niet meer even kredietwaardig bevonden als Duitsland. Dat schept in de eerste plaats een politiek probleem.

Op zichzelf betekent de afwaardering van Frankrijk niet zoveel. Ware het niet dat president Nicolas Sarkozy zelf van een vermindering van de kredietwaardigheid van het land een halszaak heeft gemaakt. ‘Als dat gebeurt, ben ik dood’, zou hij vorig jaar hebben gezegd. Minister van Financiën François Baroin deed daar vervolgens een schep bovenop, met de mededeling dat Frankrijk zijn sociale model alleen kon blijven betalen als het zijn triple A-status behield. En dus vindt bijna 70 procent van de Fransen nu in een opiniepeiling dat het verlies van een A’tje grote gevolgen zal hebben. Dat is voor Sarkozy niet het juiste klimaat om aan de campagne te beginnen die zijn verblijf in het Elysée moet verlengen.

Betekent het verlies aan kredietwaardigheid financieel voor Parijs niet zoveel, dan veranderde het ratingagentschap Standard & Poor’s met zijn ingreep wel het machtsevenwicht in Europa. De Duitse bondskanselier Angela Merkel en Nicolas Sarkozy stuurden het Europese beslissingsproces de voorbije maanden in toenemende mate met goed getimede duootjes. Een oude Europese waarheid wil dat de Unie alleen werkt als de Frans-Duitse as draait. Maar vorig jaar stoorden vooral kleinere lidstaten zich steeds meer aan het optreden van het tweetal ‘Merkozy’, dat ingrijpende maatregelen onder elkaar bedisselde.

Tegelijk bevestigt de ratingverlaging van Frankrijk wat op het terrein al langer duidelijk was. De balans tussen Duitsland en Frankrijk hing al een tijd scheef. Alleen is dat onevenwicht nu open en bloot vastgesteld. Daarmee trok Standard & Poor’s zonder het te willen weer een lijn door het continent, die politici sinds de jaren vijftig proberen uit te vlakken. Dat komt Sarkozy op dit moment slecht uit, maar ook Merkel kan er niet gelukkig mee zijn. Het is voor Duitsland niet goed dat het beeld ontstaat dat het in Europa alleen de wet stelt. Straks komt er weer iemand met de Deutschlandfrage, die zo oud is als het land bestaat: moet het kiezen voor een Duits Europa of voor een Europees Duitsland?

Dit is daarom niet het einde van ‘Merkozy’. Angela Merkel moet de indruk laten bestaan dat ze met de Franse president praat op voet van gelijkheid. Ook al gebeurt er in werkelijkheid niets wat zij niet wil. Ze heeft er ook alle belang bij dat Sarkozy wordt herkozen. Die is het niet altijd met haar eens over de te volgen politiek om de eurocrisis te bezweren, maar met de Franse socialisten wordt het op dat vlak kwader kersen eten. François Hollande wil president worden met een programma dat zich afzet tegen de gangbare Europese politiek, die eenzijdig de nadruk legt op besparen. Voor Berlijn en Parijs elkaar dan weer hebben gevonden, gaat er opnieuw een jaar voorbij.

Duitsland leidt op dit moment de Europese dans, niet omdat het dat zo nodig wil maar omdat het niet anders kan. Merkel moet de Fransen bij de hand houden, ook om te laten zien dat de band tussen de oude aartsvijanden zelfs sterk blijft als het slecht gaat. Als de gemeenschappelijke munt mislukt, barst het cement dat de landen in de Europese Unie bijeenhoudt. Dan is het gevaar groot dat het hele continent decennia ver teruggeworpen wordt in de tijd.

Hubert van Humbeeck