Flopt de eurotop dan is er altijd nog de ECB

ECB-baas Mario Draghi zegt klaar te zijn om in te grijpen. Daarmee brengt hij niet enkel zijn eigen instelling in gevaar, hij verhoogt ook de kans op mislukking van de eurotop.

Je weet maar nooit met die Europese tops maar het ziet er deze ochtend niet te best uit. De Duitse kanselier Merkel blijft keihard op haar standpunt dat er geen eurobonds komen “so lange ich lebe”. Ook rond de actieradius van en de middelen voor het Europese stabiliteitsfonds (ESM) zet Duitsland zich schrap tegen de latino’s binnen de eurozone. De tekst van het kwartet rond Europees president Herman Van Rompuy handelt over de lange termijn en blijft zwak op het vlak van duidelijke standpunten rond delegatie van nationale bevoegdheden naar het Europese niveau. De kwartet-nota rept bovendien met geen woord over de acute crisisproblematiek.

Ook inzake maatregelen om economische groei te stimuleren stelt de overeenkomst blijkbaar gisteren bereikt tussen Merkel en de Franse president François Hollande veel minder voor dan op het eerste zicht lijkt. Het gaat om initiatieven ter waarde van 130 miljard euro, niet eens 1,5% van de euro-economie en dan nog gespreid over meerdere jaren. Bovendien gaat het ten gronde om verschuiving van middelen tussen diverse budgetten. Last but not least blijft de Duitse en Franse filosofie ten aanzien van de bronnen van economische groei fundamenteel verschillend. Merkel benadrukt hieromtrent herstel van de competitiviteit (een groot probleem voor Frankrijk) terwijl Hollande alle heil verwacht van meer vraag in de economie te creëeren door de overheid.

Staan we bij gehele of gedeeltelijke mislukking van de top voor de ultieme euro-apocalyps? Neen, want er is altijd de Europese Centrale Bank (ECB). Breekt er maandag op de markten een nog ergere vorm van euro-aversie uit en wordt papier van eurolanden en masse gedumpt dan kan de ECB haar bazooka boven halen. Die bazooka is twee-lopig. De ECB kan direct obligaties van noodlijdende landen kopen in het kader van het Securities Market Programme (SMP). Zij kan ook indirect werken en de financieringsmogelijkheden van de banken verruimen zodat die op hun beurt overheidspapier kunnen kopen (wat in het recente verleden gebeurde met de twee massale LTRO-operaties). Telkens wordt de stijging van de rentevoeten die onvermijdelijk gepaard gaat met een verkoopgolf in de markten afgeremd.

Dergelijke interventies lossen fundamenteel niks op. Meer nog, ze vergroten zelfs de problemen op termijn. De indirecte financiering via de banken verscherpt nog de verstrengeling tussen banken en overheden en maakt zodoende de oplossing van zowel de bankencrisis als die van de publieke financiën nog moeilijker dan ze nu al is. Koopt de ECB zelf aan dan laadt ze haar balans vol met papier van landen waarvan de solvabiliteit op lange termijn ter discussie staat. Zo holt ze niet enkel haar eigen balans uit, ze verliest daardoor ook haar geloofwaardigheid. De ECB stelt in deze scenario’s haar interventiemogelijkheden immers ten dienste van de politiek, nl. het financieren van landen die hun publieke financiën niet onder controle krijgen enerzijds en het bij elkaar houden van de monetaire unie anderzijds. Wat dit laatste betreft, moet de ECB lapwerk verrichten omdat de politici er maar niet toe komen de monetaire unie op een gezonde institutionele leest te schoeien.

Ondanks die fundamentele bezwaren tegen uitgebreide ECB-interventies laat voorzitter Mario Draghi er niet de minste twijfel over bestaan dat hij klaar is om te doen “wat moet gedaan worden”. Die stellingname valt in het politieke milieu niet in dovemansoren. De wetenschap dat er, minstens op de korte termijn, altijd een uitweg is aan het handje van de ECB haalt een stuk druk van de ketel in de moeilijke politieke onderhandelingen rond structurele oplossingen voor de existentiële crisis binnen de eurozone. Het is echter misschien net dat beetje extra druk dat de politici nodig hebben om de noodzakelijke stappen echt te zetten.

Johan Van Overtveldt