Fiscaal Luilekkerland

De belastingdruk in België is hoog, maar we kennen ook ontelbare fiscale aftrekposten. Probleem is wel dat alleen de rijken en grote ondernemingen daarvan optimaal kunnen profiteren.

Stemmenkoperij is in ons land nog een courante praktijk. Het omkopen van kiezers gebeurt sluiks via het uitvaardigen van allerlei fiscale aftrekposten die onze schatkist handenvol geld kosten, niets opleveren en soms zelfs contraproductief zijn. Beste voorbeeld is de jobkorting. Vier jaar lang, van 2007 tot 2010, pompte de Vlaamse regering in het totaal 1,1 miljard euro in een belastingverlaging om meer mensen aan het werk te krijgen. Een aantal Leuvense professoren bestudeerde de jobkorting en hun oordeel is vernietigend: ‘Een dure maatregel die er niet in slaagt mensen aan het werk te krijgen of te houden.’ De jobkorting was eigenlijk een cadeautje van de Open VLD aan haar achterban, gefinancierd door de belastingbetaler.

Het is bekend dat België een hoge belastingdruk heeft, maar we zijn ook erg goed in het verzinnen van fiscale aftrekposten. Professor Jozef Pacolet (Hiva – K.U.Leuven) publiceerde daarover net een studie (zie www.hiva.be). Daaruit blijkt dat al onze fiscale aftrekposten samen goed zijn voor 58 miljard euro minder belastingen per jaar. Dat is 18 procent van ons bruto binnenlands product (bbp) of bijna tweederde van de 92 miljard euro belastingen die wel geïnd worden. Dat is ook veel meer dan in Duitsland of Nederland.

Opvallend is dat deze fiscale minderontvangsten tot einde jaren negentig stabiel bleven en zelfs eerder daalden, maar sinds de jaren 2000 systematisch stijgen. Elke minister wil op de belastingbrief blijkbaar zijn/haar eigen fiscale aftrekpost, elke minster wil zijn/haar vriendjes in de watten leggen en zich zo verzekeren van stemmen.

Natuurlijk kan de overheid via belastingvoordelen het gedrag van burgers proberen te sturen, of sommige sectoren of activiteiten stimuleren. Maar dat is niet altijd het geval, zo illustreert de miskleun van de jobkorting. Pacolet wijst er bovendien op dat het werken met al die aftrekposten weinig transparant is en dat niemand nog zijn belastingbrief correct kan invullen zonder professionele hulp. Alleen wie zich een fiscaal adviseur of belastingplanner kan veroorloven, kan optimaal gebruik maken van allerlei fiscale aftrekposten. Dat leidt ertoe dat de rijken en grote ondernemingen het best aan de belastingen kunnen ontsnappen en dat enkel de gewone mensen en kleine bedrijfjes uiteindelijk nog belastingen betalen.

De berekening van de kostprijs van die aftrekposten blijkt ook vaak een slag in het water. Het grofste voorbeeld hiervan is de notionele-interestaftrek voor bedrijven, ook al een liberaal stokpaardje. Aanvankelijk werd de kostprijs daarvan geraamd op 600 miljoen euro, maar in 2008 alleen al kwam daardoor 5,4 miljard euro minder in de staatskas. Daar staan weinig of geen verplichtingen voor de ondernemingen tegenover en jobs werden er ook al niet door gecreëerd. Het enige gevolg is dat de grote bedrijven, die vaak enorme winsten boeken, dankzij die notionele-interestaftrek nog nauwelijks belastingen betalen in ons land.

Voor sommigen mag de belastingsdruk in België dan wel zeer hoog zijn, voor anderen is het hier een fiscaal Luilekkerland. Of zoals Pacolet het zelf verwoordde: ‘Men zegt wel eens dat we met zijn allen gepluimd worden door de fiscus. Maar als ik de cijfers zie van de belastingaftrek en fiscale ontwijking, denk ik eerder aan gebraden kippen die velen in de mond vliegen.’

Ewald Pironet