Expo: Ivoor in Brugge

Het Sint-Janshospitaal bracht voornamelijk ivoren schatjes uit Brugse museale verzamelingen samen.

Met Ivoor in Brugge (***) bracht het Sint-Janshospitaal voornamelijk ivoren schatjes uit Brugse museale verzamelingen samen.

Exotica

De olifant die in 1554 door de straten van Antwerpen banjerde, zal op
exotisch vlak zijn gelijke niet gekend hebben. Los van het plezier dat de inwoners aan het dier beleefden – een soort brood en spelen in de Scheldestad -, maakte de mens nog gretig gebruik van de grijze reus, en wel als leverancier van ivoor.

Volgens de archivalische bronnen voerde men vanaf de vijftiende eeuw vanuit
Guinea, onder leiding van de koning van Portugal, het witte goud in onze streken in. Ivoor was voor het Afrikaanse Guinea het voornaamste handelsproduct. Na in Sluis overgeladen te zijn, ging de vracht richting Brugge. Daarna verzeilde het ook weleens in Parijs, dat al langer een centrum van de ivoorkunst was.

Bewerkt ivoor

In een piepkleine opstelling in het stemmige Sint-Janshospitaal in Brugge zijn schatjes uit musea, kerken en kloosters verzameld. Eén zaak hebben ze alle met elkaar gemeen: het kostbare ivoor waaruit ze vervaardigd werden. De presentatie is mooi, overzichtelijk en niet volgestouwd met tekstborden of storende decoratieve elementen, een euvel waaraan (kleine) expo’s kunnen lijden. Het verzanden in allerlei decoratieve bijkomstigheden voorkomt men beter, het neemt immers alle aandacht van de kern van de zaak weg: het bewerkte ivoor.

Niet hier: men brengt zo’n beetje alles van middeleeuwen tot negentiende eeuw. Devote Madonna’s, maar ook gespen, een wonderlijke kraal met een Christushoofd afgewisseld met een schedel, een bisschopsstaf, paxtafels of piepkleine medaillons vallen te ontdekken. Die verscheidenheid laat goed zien wat zo allemaal met het materiaal mogelijk is. Sommige stukken zoals het kerstwiegje uit de negentiende eeuw zijn onvervalste pronkjuwelen. De neogotische figuurtjes en de engeltjes doen denken aan het werk van de primitieven.

Burijngravures van de Bruggeling Johannes Stradanus (1523-1605) herbergen beelden van hoe mensen met olifanten omgingen of hoe men zich het leven van de olifant voorstelde. Stradanus was een vakman, maar vóór alles was de inventie van de beeldtaal zijn vak. We hebben te maken met niets minder dan een trendsetter wiens prenten letterlijk de hele aardbol rondgingen. Met natuurgetrouwheid had dat evenwel niet veel te maken. Met barokke pathos wordt de olifantenjacht voorgesteld. De dieren ogen steevast te klein, als een soort runderen met grote oren en een slurf. Het ontbrak de graficus aan kennis uit de eerste hand.

Dit is een deugdelijke expo, smaakvol gepresenteerd, en met enkele zeer knappe stukken. Misschien moet men zich op een later tijdstip toch maar eens beperken
tot ivoor uitsluitend uit de Nieuwe Tijden. Voor het overige is het altijd goed toeven in Memling in Sint-Jan met zijn exquise Memlings en het pre-Eyckiaanse Ursulaschrijntje dat pas gerestaureerd werd.

Ivoor in Brugge Memling in Sint-Jan
Mariastraat 38
8000 Brugge
Website

Matthias Depoorter

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content