EXPO: Finoglio. Un maître du Baroque Napolitain (****)

Heeft u ooit van Paolo Domenico Finoglio (1590-1645) gehoord ? De kans dat u doodgemoedereerd de schouders ophaalt, is groot. Rijsel doet iets aan dat onrecht.

Heeft u ooit van Paolo Domenico Finoglio (1590-1645) gehoord? De kans dat u doodgemoedereerd de schouders ophaalt, is groot. Het Paleis voor Schone Kunsten in Rijsel doet iets aan dat onrecht.

Een obscuur meester

De Italiaanse schilder Finoglio werd in 1590 in Orta di Atella, nabij Napels, geboren. Zoals dat vaak gaat bij oude meesters zijn weinig biografische feiten bekend. Hij bouwde zijn carrière in Napels uit en lijkt vormelijk beïnvloed te zijn door Caravaggio (1571-1610) en Gentileschi (1593-1652). Eén van de belangrijkste wapenfeiten uit zijn carrière zijn de tien monumentale doeken rond Torquatto Tasso’s (1544-1595) renaissancistische dichtwerk Gerusalemme liberata uit 1582. Hij ontwierp hen voor graaf Giangirolamo II Acquaviva d’Aragon en zijn kasteel in Conversano.

Daar in Puglia, in de hiel van het schiereiland, maakte Finoglio op het einde van zijn leven een knappe theatrale suite – men schat dat hij tussen 1642 en 1645, zijn sterfjaar, aan het schilderen was. Zijn picturale testament huisde er samen met 488 andere schilderijen in het adellijke optrekje. Voor het eerst worden ze buitenshuis tentoongesteld. Erna reizen ze gewoon terug.

Tot 1939 bleven ze op hun originele plaats aanwezig, tot de toenmalige eigenaar hen dat jaar nog te koop aanbood. Het gevolg was een verhuis naar Rome, maar na het overlijden van de nieuwe eigenaar had de burgemeester van Conversano de tegenwoordigheid van geest om het ensemble door de stad te laten aankopen. Sinds 1978 zijn ze opnieuw op de plaats waar ze horen, het verlies van de context en bijgevolg het verlies van een deel van hun waarde en betekenis is weggewist.

Wat voor schilder is die onbekende Finoglio eigenlijk? Men zou sceptisch op de valse stelling kunnen afgaan dat, aangezien de man niet gerenommeerd is, hij wel een pover kunstenaar moet zijn. Voor Finoglio gaat dit niet op, u hoeft er enkel de suite in Rijsel voor te bezoeken. De verhaalstof biedt de sfeer van de kruistochten, martiale exploten en amoureuze verwikkelingen. Genoeg stof om theatrale poses en geaffecteerde gevechtsscènes in te lassen, zo barok als de pest, maar toch met genoeg gedistingeerd classicisme om niet in pathetiek te verzanden. Het breekt heerlijk met het clair-obscur en de ordonnantie van personages die hij bij Caravaggio haalde.

Finoglio had een neus voor landschappen, gezichten en composities. We herkennen onder meer citaten uit het werk van Michelangelo. En ook al zijn de paarden niet van een adellijkheid als die van Da Vinci of Rubens, toch is Finoglio geen middelmatig meester.

Geïnspireerde opstelling

Tien doeken op groot formaat en een video, meer krijgt u in Rijsel niet te zien, en dat voelt helemaal niet als een gemis aan. Vooreerst zijn we bijzonder tevreden met de keuze om het ruime atrium als expozaal te gebruiken. Gewoonlijk is dit niet meer dan een desolate vlakte waar bezoekers nu en dan eens schuifelend voorbijkomen om te kijken of er iets te beleven valt. Tijd dus om er iets mee te doen.

Een koele leegte tovert men weliswaar niet zomaar tot een geïnspireerd podium voor barokke kunst om. Men nodigde Alain Fleischer, kunstenaar en directeur van Le Fresnoy (Studio National des Arts Contemporains in Tourcoing), uit om een concept te bedenken. Op één diagonale lijn liet hij een podium, of een reeks langgerekte sokkels, monteren, waarop negen grote schilderijen werden gezet. Voor- en achterkant wisselen af, waardoor aan beide zijden van de diagonaal iets te zien valt. Omdat de werken telkenmale wat uitspringen verkrijgt men een ritmisch effect.

Enerzijds werd het spatieuze atrium geloofwaardig gepenetreerd, anderzijds schiep Fleischer voor de schilderijensuite een bühne die het theatrale effect dat eigen is aan de barok, onderstreept. Klinisch op een rijtje aan een muur, we mogen er niet aan denken. Eén moeilijkheid: door de lichtspeling via het glazen plafond valt het niet altijd mee om de schilderijen optimaal te zien. De weerkaatsing is een tikkeltje enerverend.

Rijsel stuurde zelf, in ruil voor deze tijdelijke opstelling, een twintigtal werken naar het kasteel van Conversano. Dat gat in de collectie heeft men met barokke tekeningen, als uitdieping van de expo, opgevuld.

Finoglio. Un maître du Baroque Italien

Tot 12 juli

Palais des Beaux-Arts de Lille

Place de la République Lille

Website

Matthias Depoorter

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content