Expo: Adrian Ghenie

33 is hij pas, Adrian Ghenie, angry young man uit het Roemeense Baia Mare. Het SMAK bracht hem naar Gent. (*** 1/2)

33 is hij pas, Adrian Ghenie, angry young man uit het Roemeense Baia Mare. De ster van de jonge schilder is rijzend. Het SMAK bracht hem naar Gent. (*** 1/2)

Roemenië

We zijn niet zo goed op de hoogte van grensverleggende schilderkunst uit Roemenië, maar dat die bestaat, is zeker. En dat Ghenie niet alleen is, neemt u maar als waar aan. De kunstenaar Ghenie is getekend door het regime van Ceausescu, de stortvloed van westerse impulsen na de val van diens regime en door het naziverleden. Zijn universum is doorspekt met stukjes Edgar Allen Poe, ontregelende beelden en horror. Verder dan het tragikomische gaat de humor in zijn werken niet. Soms betrappen we hem op het belijden van een soort hedendaags surrealisme

Hitler

That moment is een acrylschilderij uit 2007 met een strak interieur, de Discobolos en een zitbank met twee schijnbaar onthoofde mensen. Het is één van de vele schilderijen die hij in strakke grijswaarden vervaardigde. Inspiratie deed hij op bij het bekijken van een zwart-witfoto van Hitler die bij de Diskobolos (De discuswerper) van Myron, een Grieks beeld uit de vijfde eeuw voor Christus, plaatsgenomen heeft. Interieurs en strakke perspectieven zijn vaak terugkerende motieven. In een ander werk (The nightmare) houdt Hitler bij het bed van een slapende vrouw de wacht.

Dat techniek anno 2011 nog een meerwaarde kan zijn, bewijst hij ten overvloede. Elk werk werd minutieus voorbereid om daarna krachtig, snel en precies, niet zelden met het paletmes in de aanslag, geschilderd te worden. In zijn voorbereidende werk maakt hij vaak, op een soort collageachtige manier, gebruik van foto’s. Hij lijkt soms wel een monochrome Francis Bacon, of een David Lynch uit het Oostblok: altijd onheilspellend.

Foto’s uit het getto in Warschau, beelden van de dode Lenin of impressies van anonieme doden verwerkt hij in unheimische prenten. Mannen die met taarten gooien lijken dan toch niet zo grappig als op het eerste gezicht gedacht werd. In een doorwrochte, schrandere stijl met een diepgaande en verre van evidente zegging haalt hij soms het niveau van bijvoorbeeld de top van de Belgische schilderkunst.

The collector I

Al in de eerste zaal staan we oog in oog met het beste schilderij dat in Gent aanwezig is. In The collector I zit een peinzende man in een fauteuil, omgeven door een verzameling schilderwerken. De ogen van de man spreken boekdelen: peilloze gedachten, maar moeilijk om de vinger op de wond te leggen. Het is Herman Goering die we daar, gevangen tijdens de processen in Nürnberg, zien zitten. Goering was verlekkerd op de schone kunsten. Goerings handlangers deden hun best om Hitlers supermuseum in Linz te vullen met meesterwerken. De Belg Emile Renders bezat de belangrijkste privécollectie oude kunst van ons land. Na zes maanden pingelen liet Goering hem weten dat hij een beslissing wilde, want voor mogelijke gevolgen zou hij niet meer instaan. Renders werd daarna een miljonair.

Jammer dat de laatste zaal niet overtuigt en dat de werken niet beklijven. Het is een zwakke opmaat voor de finale: Ghenie’s Dada Room uit 2010. Al zijn schilderkunstige tics bracht hij in een levensgrote installatie samen. Is er ruimte voor vooruitgang? Ongetwijfeld. In de mooie catalogus staan meerdere werken van het niveau van The collector I. Jammer dat die niet in Gent van de partij zijn. Ghenie naar Gent laten overkomen was beslist een uitstekend idee.

Adrian Ghenie
Tot 27 maart
SMAK
Citadelpark
Gent
Website

Matthias Depoorter