Europa über alles

Alle belangrijke Europese beslissingen – ook het nieuwe reddingsscenario voor de euro – worden in Duitsland genomen.

In een vaak aangehaald vraaggesprek met Der Spiegel over alweer een nachtelijke crisis zei de Luxemburgse premier Jean-Claude Juncker ooit het volgende over de Europese besluitvorming: ‘Wij beslissen iets. Wij brengen dat dan in het midden en wachten enige tijd om te zien wat er gebeurt. Volgt er geen misbaar, breekt er geen opstand uit – want de meeste mensen begrijpen toch niets van wat er werd beslist – dan gaan we weer verder. Stap voor stap, tot er geen terugkeer meer mogelijk is.’

Met de bankencrisis en de daaruit volgende eurocrisis lijkt die aanpak verleden tijd. De Europese burgers voelen nu aan den lijve de gevolgen van de Europese beslissingen zoals die vorige week woensdag werden genomen.

Die beslissingen zijn trouwens vrij ingrijpend. Het European Financial Stability Fund (EFSF), het zogenaamde noodfonds, wordt tot 1000 miljard euro opgekrikt, banken worden verplicht tot een haircut van 50 procent van de Griekse schuld – zij moeten met andere woorden de helft van die schuld kwijtschelden. Bovendien moeten de banken in de eurozone het eigen vermogen fors optrekken tot 9 procent van het uitgeleende vermogen. Portugal, Spanje en vooral Italië – met zijn operetteregering en 2000 miljard euro uitstaande schuld vandaag een groter probleem voor de eurozone dan Griekenland – krijgen een forse Europese begrotingsprang op de neus. De binnenkomende facturen voor dat alles zullen naar de Europese spaarders en belastingbetalers worden doorgeschoven.

Van de ooit zo geprezen Europese aandrijfas Parijs-Berlijn rest vandaag alleen een herinnering. Alle belangrijke Europese beslissingen – ook het nieuwe reddingsscenario voor de euro – worden in Duitsland genomen. Met Uwe Corsepius, sinds midden dit jaar secretaris-generaal bij de Europese Raad, beschikt bondskanselier Angela Merkel over een betrouwbare verbindingsman die de Duitse beslissingen mee begeleidt en toeziet op de uitvoering ervan. In het beste geval mag de Franse president, Nicolas Sarkozy, die Duitse oplossingen tijdens een persconferentie mee komen verdedigen.

Het was overigens geen toeval dat Sarkozy vorige week, eens terug in Parijs, prompt de eerder bijeengelogen groeiprognose van zijn land verlaagde en een forse bezuiniging van 6 tot zelfs 8 miljard euro op de Franse overheidsuitgaven in het vooruitzicht stelde. Frankrijk loopt immers al geruime tijd in het vizier van de kredietbeoordelaars, die er meermaals mee dreigden de rating van het land te verlagen. Om zijn goede voornemens te staven gebruikte Sarkozy tijdens een televisieoptreden geregeld Duitsland als zijn grote voorbeeld.

En zo raakt stilaan de hele Europese Unie afgestemd op het Duitse model. Want terwijl de rest van de eurozone sinds 2009 wegzonk, bleef de Duitse economie als enige overeind.

Tot voor kort deden de Duitse regeringsleiders er alles aan om niet de indruk te wekken dat ze hun wil aan de rest van Europa opdrongen, noteerde de weekkrant Die Zeit. Vandaag mag die invloed voor iedereen duidelijk zijn.

Al brengt die hegemonie tegen wil en dank met zich mee dat van Duitsland wordt verwacht dat het garant staat voor zwakkere eurolanden. Dat de Duitsers daar ook voorwaarden aan verbinden, jaagt eurofielen in de gordijnen. Want die willen niets liever dan dat de rijke Duitsers garant staan voor de Europese cheques en de gigantische leningen die nog moeten worden afgesloten.

Toch valt er weinig af te dingen op de houding van de Duitsers, die Europa – dat de meesten onder hen als hun tweede vaderland beschouwen – heel ernstig nemen. Daarom ook hebben bondskanselier Merkel en haar regering, wat in andere lidstaten zelden het geval is, hun Europese houding en voorstellen eerst met het Duitse parlement besproken. Want zo hoort het voor elke financiële transfer van Duitsland naar Europa. Het is een strenge constitutionele lijn, getrokken door het Duitse Grondwettelijk Hof. Merkel moest het Duitse parlement ook beloven dat de Europese Centrale Bank in deze crisis niet als geldpomp zou worden gebruikt. Waarop zij met een grote meerderheid een mandaat kreeg voor de onderhandelingen van afgelopen woensdag in Brussel.

In België volstond een instemmende knik van zijn coalitiegenoten om premier in lopende zaken Yves Leterme toe te laten de besluiten van de eurotop goed te keuren. Met als gevolg dat de regeringsonderhandelaars verenigd rond formateur Elio Di Rupo, die nauwelijks weten van welk hout pijlen maken en hoe ze de begroting in evenwicht moeten krijgen, de toekomstige regering alvast onder Europees toezicht hebben geplaatst. Het parlement kreeg niet eens de kans om zich hierover uit te spreken, laat staan om kennis te nemen van de eventuele gevolgen hiervan voor het sociale systeem, het laatste bindmiddel van het federale koninkrijk.

Politieke democratie is in België niet langer gegarandeerd.

Rik Van Cauwelaert