Euro-kakofonie gaat gewoon door

Het pokerspel rond Spanje en de ECB zorgt voor steeds meer wantrouwen.

Hoewel de Duitse lange termijnrente de voorbije dagen fors de hoogte inschoot, houden de obligatiemarkten alles bij elkaar toch duidelijk vakantie. De Italiaanse 10-jaarrente dobbert tussen de 5,5% en de 6%, de Spaanse schuifelt over en weer in de vork 6,5-7%. Het is voor iedereen wachten geblazen op de concrete acties welke de Europese Centrale Bank (ECB) in de komende weken al dan niet gaat ondernemen.

Zoals ondertussen genoegzaam bekend zette ECB-voorzitter Mario Draghi de boel behoorlijk op stelten door enkele weken terug te stellen dat de ECB al het nodige zou doen om de euro te redden en dat de acties “zeker genoeg zouden zijn”. Vervolgens kwam het binnen de raad van bestuur op een pijnlijk moeilijke manier tot een akkoord waarbij de ECB de intentie toont om obligaties van noodlijdende landen te kopen op voorwaarde dat die landen het Europees stabiliteitsfonds (EFSF, ESM) om hulp vragen en zich vervolgens ook schikken naar het herstel- en herstructureringsprogramma overgekomen met dat ESM, het definitieve stabiliteitsfonds.

Deze heel constructie up and running krijgen, blijkt een erg lastige karwei te zijn. Zo is het nu vooral bang wachten op 12 september, de dag dat het Duits Constitutioneel Hof geacht wordt tot een beslissing te komen over het ESM. Het Hof zit met enkele stevige klachten en moet zich uitspreken over de vraag of het ESM-project zoals het thans voorligt, verzoend kan worden met de Duitse grondwet. Een radicale afwijzing van het ESM zal er allicht niet komen maar gevreesd wordt dat het Duits Constitutioneel Hof allerhande voorwaarden zal vastklinken aan het operationeel maken van het ESM. Zulke stellingname zou er allicht toe leiden dat de effectieve start van het ESM weer maanden wordt uitgesteld.

Geen ESM betekent ook geen actie vanwege de ECB tenzij er binnen de raad van bestuur van de ECB een nieuwe besluitvorming komt. De groep rond Duitsland viel enkele weken terug maar zeer moeilijk over de streep te halen door Draghi. Het laat zich raden dat de markten in een dergelijke situatie snel terug bloednerveus zullen worden. De desastreuze cijfers inzake de groei van de euro-economieën gedurende het tweede kwartaal zullen die nervositeit alleen maar verder voeden, niet in het minst omdat de vooruitzichten voor het lopende kwartaal ook negatief zijn. Het staat in de sterren geschreven dat een recessie doorheen de ganse eurozone het management van de eurocrisis enkel maar penibeler zal maken.

Wat in dezen ook absoluut niet helpt, is het gehakketak over de vraag of Spanje nu al dan niet hulp moet/gaat vragen aan het Europees stabiliteitsfonds. De regering in Madrid staat daar zeer afkerig tegenover om politieke zowel als economische redenen. Politiek zou zulk een aanvraag en het onvermijdelijke saneringsprogramma dat dan opgelegd zal worden, de regering Rajoy zware averij bij het Spaanse publiek doen oplopen.

Economisch vreest de regering dat net door een aanvraag om hulp het land zichzelf definitief in de hoek van de echt noodlijdende eurolanden zet, met alle gevolgen van dien inzake toegang tot de financiële markten en rentelasten.

Rond de vraag om hulp van Spanje ontspint zich nu een echt pokerspel. Europees commissaris Olli Rehn liet deze week weten dat Spanje “open staat voor Europese noodsteun”. Prompt reageerde de Spaanse eerste minister Mariano Rajoy: “De ECB kan vele dingen doen … Tot we weten wat de ECB exact gaat doen, gaan wij geen beslissing nemen (om een aanvraag tot steun in te dienen)”. Met andere woorden: de Spaanse regering wil dat de ECB veel verder gaat in haar toezeggingen rond interventies dan nu het geval is en pas dan wil zij naar het stabiliteitsfonds stappen.

In feite wil Spanje, hierin gesteund door onder meer Italië, dat de ECB onvoorwaardelijk en massaal intervenieert op de obligatiemarkten, een optie die totaal onaanvaardbaar is voor de Duitsers. De tijd dringt echter voor Spanje want de Spaanse banken leenden gedurende de maand juli alleen al bijkomend 38 miljard euro van de ECB. Hun totaal schuldpositie bij de ECB beliep eind juli 375 miljard euro.

Ook de Franse en de Italiaanse regeringsleiders dringen er bij Rajoy op aan snel om hulp te vragen. Zij vrezen dat als de vraag om hulp nog wat lang uit blijft de ganse zuidelijke flank van de eurozone, inclusief Frankrijk, verder zwaar onder druk zal gezet worden. Wat de zaken nog het meeste remt op dit moment, zo vernemen we zowel bij de Europese Commissie als bij de ECB, is het alsmaar aanzwellende wantrouwen van alle betrokkenen onder mekaar. Niemand wil bewegen zonder acties en garanties van de anderen. Dat belooft wat voor na de vakantie.