En dat heet dan ‘politiek’?

In enkele weken tijd is het debat in de Wetstraat in ijltempo verruwd tot een gevecht zonder afspraken of regels. Wie had het ook alweer over de jaren dertig?

De regering-Di Rupo heeft in korte tijd afscheid genomen van twee ministers die bij de vorming van het kabinet nog als twee goudhaantjes werden beschouwd: Paul Magnette en Steven Vanackere moesten doorgroeien tot de nieuwe zwaargewichten van de PS en de CD&V. Goed een jaar later zijn ze minister af. Magnette vertrok naar Charleroi, Vanackere stapte op – en gaat misschien terug naar af.

Waarna, volstrekt onafhankelijk van elkaar, de topbeslissers bij de PS en de CD&V een soortgelijke keuze maken. Zowel aan de Keizerslaan 13 als in de Wetstraat 89 kiest men geen vervanger uit de eigen parlementsleden. Die acht men blijkbaar niet in staat om het vastgelopen beleid weer vlot te krijgen. Zowel in het noorden als in het zuiden wendt men zich liever tot een technocraat. De PS kiest voor Jean-Pascal Labille (1961), een beheerder van ziekenfondsen en verzekeraars. De CD&V voor Koen Geens (1958), de zakenadvocaat van de eigen zuil – hij had niet alleen het ACW als vaste klant, maar ook de Boerenbond en het ondernemersplatform VKW. Labille is een typische machtsman uit de Waalse coulissen, Geens heeft een even typisch Vlaams profiel. Maar beiden zijn technocraten. En geen van de twee heeft in 2014 politieke ambities. Van hen valt dus geen rechtstreekse electorale hulp te verwachten. En dat in tijden waarin elke stem telt.

Daar is maar één verklaring voor. Zonder het te willen bevestigen de krachten achter de regering-Di Rupo wat in de feiten al zichtbaar is: dat ‘de politiek’ op haar grenzen stuit. Ofwel werken de oude overlegmechanismen niet meer – zie hoe de SP.A en zelfs de PS stelselmatig met het ABVV op ramkoers raken. Ofwel zijn de beproefde overlegtechnieken hun legitimiteit kwijt – zie de blootgelegde ACW-pogingen om een aantal Koninklijke Besluiten op eigen maat te schrijven. Het oude politieke systeem stokt, en nieuwe politieke technieken zijn er nog niet. Dus vertrouwen de twee belangrijkste regeringspartijen aan externen toe wat ze zelf niet kunnen. Labille moet bijvoorbeeld bij het hervormen van de NMBS doorbijten waar Magnette nog niet kon of durfde te beslissen, als het moet tegen het vakbondsdeel van de eigen PS-achterban in. Geens mag niet alleen de fiscus organiseren en de fiscaliteit moderniseren, maar moet vooral het politiek verbrande bankendossier afhandelen en opruimen, inclusief het ACW-luik. En terwijl erbij geroepen technocraten als Labille en Geens zich mogen inspannen voor les affaires de l’état kunnen de reguliere politici en partijen zich in de aanloop naar 2014 tenminste concentreren op dat wat ze wel nog kunnen: het politieke spel.

Of op wat daarvoor doorgaat. In enkele weken tijd is het debat in de Wetstraat in ijltempo verruwd tot een gevecht zonder afspraken of regels. Aan het einde van elke twist dreigen nu ook strafklachten. In de jaren tachtig en negentig drong het gerecht meermaals binnen in de Wetstraat, wat daar toen tot paniek leidde. Nu roept de Wetstraat zelf de speurders erbij, het liefst in aanwezigheid van camera’s. Niet omdat men echt denkt dat de politieke tegenstrevers criminelen zijn, maar omdat men zo meent te scoren bij het publiek: zij bekladden mij, dus ik beklad hen. De N-VA begon, het ACW neemt over, de CD&V-ministers geven steun vanuit de achtergrond. En zo is de toon gezet. Vakbonden dreigen kranten af, een liberale eurocommissaris bedenkt coalitiepartner CD&V snel met termen uit de criminele sfeer (‘chantage’). Intussen scheldt de CD&V-top Didier Reynders verrot, omdat die zich inderdaad al weken verkneukelt om hun leed en stookt waar hij kan. En dat alles heet vandaag dus ‘politiek’. Wie had het ook alweer over de jaren dertig?

Walter Pauli