Ludo Bekkers

Eenheid in verscheidenheid

Ludo Bekkers Kunst- en fotografierecensent

De onderwerpen die de Zwitserse fotograaf Balthasar Burkhard kiest hebben één gemene deler : het zijn oefeningen in kijken en registreren.

De Zwitser Balthasar Burkhard (1944 – 2010) opende in 1965 een eigen fotostudio. Aanvankelijk maakte hij documentaire fotoreportages en kwam zo in contact met Harald Szeeman, de toenmalige directeur van de Kunsthalle in Bern, een van de spraakmakende kunsttempels van het artistieke leven in die tijd. Szeeman wou dat de fotograaf de tentoonstellingen, die door hem werden gerealiseerd, vereeuwigde. Iedere kunstliefhebber zal zich nog de fameuze expositie “When attitudes become form” uit 1969 herinneren. Door zijn contacten met de toenmalige avant-garde werd Burkhard gestimuleerd om een persoonlijke visie te ontwikkelen die sterk bij de plastische kunsten ging aanleunen. Een tijd lang ambieerde hij nochtans een carrière in de wereld van de film, als acteur, maar vanaf 1980 koos hij defintief voor de fotografie.

Zijn oeuvre is omvangrijk en divers. Bloemen, natuur, dieren, het menselijk lichaam en portretten kwamen in reeksen tot stand. Het lijkt er achteraf op dat de fotograaf niet uitsluitend registreerde maar ook onderzocht. Zijn verscheidene reeksen kunnen ook geïnterpreteerd worden als wetenschappelijke recherche in de wereld van de zoölogie, de plantenkunde, de antropologie, de geologie. Maar er is meer, want wanneer een kunstenaar zich aan deze materies interesseert duikt er uiteraard een esthetisch aspect op.dat prevaleert op het wetenschappelijke. Dat laatste mag dan wel aan de basis liggen, het eerste domineert, anders zou hij ook geen kunstenaar zijn.

De onderwerpen die Burkhard kiest hebben tenslotte één gemene deler : het zijn oefeningen in kijken en registreren. Ieder beeld is weliswaar een realiteitsweergave maar ook een interpretatie. De prachige natuurfoto’s zijn een romantsch decor dat met zijn rotsen en wouden doet denken aan de romantische schilderijen van Caspar David Friedrich. De luchtfoto’s van landschappen hebben veel gemeen met abstracte werken van Riopelle, de dieren die hij laat poseren in een geïmproviseerde studio refereren naar de 19e eeuwse Engelse schilders van renpaarden die bijna zoals portretten dienden voor hun eigenaars. Zijn bloemenfoto’s zijn zeker geënt op de 17e eeuwse Vlaamse en Hollandse schilderkunst.

Iedere fotograaf snijdt een deel uit de werkelijkheid, hij kiest een beeldsequens die hij, bij manier van spreken, door ze te isoleren een nieuw leven geeft. Hij heeft de totaliteit nodig om keuzes te maken en die selectie is dan de conceptvorm die hij virtueel voor ogen had. De uitsnit, het gekozen detail, wordt het artistiek, filosofisch, esthetisch programma dat hij de toeschouwer wil voorhouden. Het is als de literator die, uit de veelheid van woorden, dié kiest om zijn persoonlijke boodschap het best te vertolken. Zo gaat het ook bij Burkhard. Hij gaat de natuur in, overvliegt een landschap, ontmoet een lichaam, ruikt de bloemen en uit dit algemene gegeven gaat hij fragmenten kiezen die hij, op een poëtische manier, gebruikt om een these in beeld te brengen. Het kan ook simpeler of anders. De grootformaat kleurfoto’s van natuurbeelden, wouden of weiden, zuigen de toeschouwer in het decor zodat hij er in opgenomen wordt en onbewust onder invloed komt van wat de kunstenaar zelf voelde toen hij net dit onderdeel van het totaalbeeld isoleerde om zijn gevoelens hun gang te laten gaan. Die zijn gelinkt aan een doorgedreven zin voor esthetiek en ook aan een bescheiden filosofisch discours. De oneindigheid van het landschap, de monumentaliteit van de natuur, de fragiele schoonheid van de bloemen zijn niet eeuwig, de foto is een momentopname en straks is het beeld gewijzigd. De bloemen verwelken, de bomen verliezen hun bladeren of sneuvelen in een storm, het landschap erodeert, niets is wat het was en zal zijn. Esthetsiche schoonheid sluit het verval niet uit. Dat gegeven maakt de foto’s van Burkhard boeiend want buiten het zien is er ook het overdenken en dat neem je mee naar huis na het bekijken van deze tentoonstelling.

Ludo Bekkers

Tentoonstelling : “Balthasar Burkhard, voici des fruits, des fleurs, des feuilles et des branches”.
Grand-Hornu, (nabij Mons)
Nog tot 29 mei.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content