Een wake-upcall van de kiezer

Bart De Wever en de zijnen kunnen zich beter niet al te veel illusies maken, want over zes jaar – of eerder al – vertegenwoordigen zij wellicht op hun beurt de oude vormen en gedachten.

Op 14 oktober werden een heleboel plaatselijke politici wakker geschud. En dat was soms ook echt nodig.

I want it all. I want it all. I want it all. And I want it now. Hij had ze waarschijnlijk niet zo bedoeld, maar de woorden van wijlen Freddie Mercury beschrijven wel perfect de houding van de kiezer anno 2012. Anders en beter. Dát wil die. En wel nu. Als ministers, schepenen of burgemeesters die grote ommekeer tegen de volgende verkiezingen niet helemaal hebben kunnen voltrekken, worden er gewoon wéér nieuwe mensen verkozen. Simpel toch?

Nu zijn al die lokale bestuurders op 14 oktober natuurlijk niet louter aan de kant gezet omdat ze niet snel genoeg werk maakten van een nieuw jeugdhuis of omdat ze de criminaliteit in hun stad in zes jaar tijd niet konden intomen. Nee, de kiezers wilden ook nieuwe gezichten met frisse slogans, en die vonden ze dus vooral bij de N-VA. Maar Bart De Wever en de zijnen kunnen zich beter niet al te veel illusies maken, want over zes jaar – of eerder al – vertegenwoordigen zij wellicht op hun beurt de oude vormen en gedachten.

Toch is het ongeduld van zo veel kiezers niet alleen maar negatief. Integendeel. Doordat ze nu voor het eerst ook op lokaal niveau massaal voor ander en hopelijk beter hebben gestemd, kan op veel plekken een einde worden gemaakt aan decennialange baronieën. Burgemeesters die schijnbaar voor het leven waren aangesteld, zijn de voorbije week uit hun stadhuis verdreven. En dat was soms niet zo’n slechte zaak.

Tien jaar geleden al dacht toenmalig Vlaams minister van Binnenlandse Aangelegenheden Paul Van Grembergen (Spirit) erover om burgemeesters te verbieden meer dan twee termijnen na elkaar de sjerp te dragen. Dat voorstel haalde het uiteindelijke gemeentedecreet niet, net zoals de rechtstreekse burgemeestersverkiezing die eraan gekoppeld was. Toch zat er iets in dat idee. Burgervaders of -moeders de hun gemeente al pakweg twintig jaar runnen, hebben de neiging ermee te vergroeien en beginnen soms te geloven dat de belangen van hun bevolking met hun eigenbelang samenvallen. Zeker op plaatsen waar de gemeenteraad niet tegen het college opkan – en dat zijn er in Vlaanderen heel wat – kan dat tot ongezonde toestanden leiden. Daarom liep het destijds onder meer mis in Aalst, waar Anny De Maght zeventien jaar de scepter zwaaide, of in Zwalm, dat na dertig jaar onder Basiel Eeckhout volledig was ingeslapen.

Tot 14 oktober leek het in veel Vlaamse dorpen en steden haast onmogelijk om dat soort vastgeroeste burgemeesters te verjagen om de simpele reden dat de mensen op hen bleven stemmen. Omdat ze zich niet konden voorstellen dat iemand anders hun dorp zou leiden, maar ook omdat ze toch zoveel aan hun burgemeester te danken hadden. Hun bouwvergunning, bijvoorbeeld, een lokaal voor de dartsclub ook, of een handige parkeerplaats voor de deur.

Daarom is het best positief als de kiezer af en toe een voor nieuwe wind zorgt. Door de partij van de burgemeester niet de grootste te maken, bijvoorbeeld, maar ook door andere partijen de kans te geven een comfortabele alternatieve meerderheid te vormen, zoals nu onder meer in Kortrijk is gebeurd. Want ook dat is – tot spijt van wie het benijdt – democratie: de coalitie van Vincent Van Quickenborne wordt gedragen door de meerderheid van de kiezers en dat is uiteindelijk het enige wat telt.

Vorige week zondag werden plaatselijke politici er dus aan herinnerd dat ze in het stadhuis zitten bij gratie van de kiezers. En dat is ook goed. Zolang die kiezers hen niet elke keer zo’n wake-upcall geven, tenminste. Want dan zou de lokale politiek weleens zo vluchtig kunnen worden als het nationale bestuur de laatste jaren is geweest.

Ann Peuteman