Rik Van Cauwelaert

Een G8 van blinden en eenogen

Rik Van Cauwelaert Rik Van Cauwelaert is directeur van Knack.

De banken hebben kennelijk weinig geleerd uit de debacle van 2008 en blijven vastgeroest in de oude gewoonten.

Een beetje knullig stonden ze daar te wuiven vanaf het bordes in de tuin van Camp David. Staatshoofden en regeringsleiders van de G8 – zeg maar acht, veelal verarmde Wichtigtuers – waren er rond de Amerikaanse president Barack Obama verzameld en zouden zich over de gang van de wereldeconomie buigen. Russisch president Vladimir Poetin kwam niet eens opdagen. Hij liet zich vervangen door zijn onderaannemer, premier Dimitri Medvedev, die vooral kwam luisteren.

De G8-bijeenkomst leverde photo opportunities op, maar weinig nieuwe ideeën. Jawel, er moesten behalve strenge saneringen ook groeibevorderende maatregelen worden genomen. Dat dit gezegd werd, vond de pas verkozen Franse president François Hollande een hele overwinning. Al werd er niet bij verteld hoe die groei bevorderd en gefinancierd moet worden. Nog voor die vragen konden worden gesteld, waren enkele G8-vertegenwoordigers alweer naar een volgende hoogmis vertrokken, de halfjaarlijkse NAVO-top in Chicago.

Op de tast voortstrompelend als de blinden en eenogen op het schilderij van Pieter Bruegel, zo zoeken de politieke kopstukken van de Europese Unie naar de nooduitgang uit de crisis en dreigen daarbij in zeven sloten tegelijk terecht te komen.

Na de schade aangericht in Griekenland, dat door de opgelegde besparingen tot een economische ruïne werd herleid, zakt ook Spanje steeds dieper weg in het euromoeras. Het land moet zo’n 34 miljard euro wegsaneren. De jeugdwerkloosheid staat er op nagenoeg 50 procent en Bankia, een van de grootste banken van Spanje, moest gaan schuilen onder de overheidsparaplu.

Het voorbeeld van Bankia toont nog maar eens aan dat de eurocrisis op de eerste plaats een bankencrisis is. De Europese banken wankelen opnieuw zoals in 2008. Hun businessmodellen kloppen niet langer, het eigen vermogen blijft ondermaats.

De banken hebben kennelijk weinig geleerd uit de debacle van 2008 en blijven vastgeroest in de oude gewoonten. Intussen hebben ze al dat goedkope geld van de Europese Centrale Bank opgesnoven, zoals een verslaafde zijn cocaïne. Die bergen goedkoop geld moesten in de vorm van voordelige leningen aan kleine en middelgrote bedrijven de economie aanjagen. Dat dit niet gebeurde, is een gigantische mislukking, én van de Europese Centrale Bank én van de Europese Unie, die op geen enkel moment de banken onder controle kreeg.

Zelfs zonder bijkomende ongelukken in Griekenland tast de bancaire besmetting als een kwaadaardige uitzaaiing andere eurolanden aan. Zelfs landen die aanvankelijk tot de solide kern van de eurozone werden gerekend, komen in gevaar. Zoals Nederland, waar op elk moment een verwoestende vastgoedbubble kan openspatten en waar de pensioenfondsen op apegapen liggen – waar is de tijd dat Guy Verhofstadt ons aanmaande om terstond naar Nederlands voorbeeld pensioenfondsen op te bouwen?

De Europese Unie is een cluster van pantomimerepublieken – de uitdrukking is van de Amerikaanse historicus Timothy Snyder – die de wet gedicteerd krijgen vanuit Berlijn en Brussel en waar de parlementaire democratie op waakvlam werd gedraaid.

Vandaag is in het pantomimeparlement dat zich Europees Parlement noemt de roep om herstelmaatregelen niet van de lucht. Datzelfde parlement keurde niet zo lang geleden zonder verpinken de snoeiharde six-pack, two-pack en fiscal compact goed die de eurolanden aan de saneringsketting leggen. Toen over die maatregelen werd gestemd, is in het Europees Parlement het woord herstel nooit gevallen.

De Europese Unie is niet toegerust om de groeibevorderende maatregelen uit te werken. Die maatregelen moeten immers op de maat van elke lidstaat worden gesneden.

Zelfs al zou de politieke integratie worden verdiept – wat voorlopig zelfs geen optie is – dan nog zijn de verschillen tussen de lidstaten te groot voor een eenvormig herstelplan. Bovendien krijgt EU, gezien de precaire situatie waarin de banken verzeilden, niet eens de tijd om zo’n plan, als dat al zou bestaan, tot uitvoer te brengen.

Dat kan alleen op het niveau van de lidstaten. Een van de meest succesvolle herstelplannen was het expansieplan dat Gaston Eyskens in 1959 op de Belgische rails zette en dat leidde tot de golden sixties. Om een dergelijk plan vandaag te kunnen uitwerken moeten de lidstaten worden bevrijd uit het keurslijf dat door Brussel onverbiddelijk wordt aangesnoerd middels begrotingspacten allerhande, en moet de ECB optreden als lender of last resort rechtstreeks voor de lidstaten en niet langer alleen voor de banken.

Rik Van Cauwelaert

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content