Dieren verdelgen deugt niet

Mensen denken dat het gemakkelijk is dierpopulaties te controleren. Maar dat is het niet. Dat vossenheks Joke Schauvliege de vos zo goed als vogelvrij verklaarde, zal het zogenaamde vossenprobleem niet oplossen.

Ecologisch denken is niet aan de meeste mensen besteed. ‘Ecologisch’ in dit geval in de letterlijke betekenis van: met verstand van ecologie. Als mensen een groep kauwen zien, of wat eksters, heet het meteen dat ze schadelijk zijn, dat ze kleine vogeltjes verdelgen, dat hun tuin leeg is sinds er wat van deze rotzakken in rondhangen. Alsof eksters er belang bij hebben een tuin leeg te eten, want hoe moeten ze dan overleven?

Recent was er een bericht over overlast van meeuwen – een bericht dat evenzeer tot de jaarlijkse zomerverslaggeving is gaan behoren als de Ronde van Frankrijk. Meeuwen zitten te schreeuwen op daken en scheuren vuilniszakken in kustgemeenten kapot. Daar moet iets aan gedaan worden!

In plaats van zich te richten op het enige wat in zo’n geval efficiënt is, namelijk het zo buiten zetten van vuilniszakken dat meeuwen ze niet meer stuk kunnen krijgen, komen de kustgemeentebesturen opnieuw aanzetten met een reeks maatregelen tegen de meeuwen, die in het verleden hun ondoeltreffendheid al ruimschoots bewezen hebben.

Om te beginnen willen ze de beschermde status van meeuwen opheffen, ongetwijfeld om aan een zoveelste verdelgingscampagne te beginnen. Hopeloos. Er zijn zoveel meeuwen dat zelfs lokaal verdelgen geen oplossing meer is. Voorts wil men ‘de ratten van de zee’ leren om meer op zee te gaan vissen, onder meer door bakken met visafval ver in zee te plaatsen. Het enige effect daarvan zal zijn dat er nog meer meeuwen zullen komen, want het extra voedselaanbod zal extra dieren aantrekken – zo gaat dat in de natuur.

Dat de ‘ratten van de zee’ zich ook aan land als ratten gaan gedragen, heeft meer te maken met onze eigen praktijken als grote vervuilers, waar meeuwen, in hun nuttige functie als opruimers van natuurlijk afval, zich uiteraard op toespitsen. Meeuwen zijn overigens al lang geen zeedieren meer – dat geldt zelfs voor ooit uitgesproken zeesoorten als de mantel- en de zilvermeeuw.

Grappig was ook dat de ‘kenners’ die het probleem willen bestrijden, voor de zoveelste keer kwamen aanzetten met het gebruiken van een vlieger in de vorm van een havik. Werkt niet. De dieren herkennen er geen roofdier in. Alleen een echte havik zou hier efficiënt kunnen zijn, maar die moet dan wel op bijna permanente basis beschikbaar zijn en regelmatig een meeuw uit de lucht klauwen. Dan zullen de dieren wel plaatsen gaan zoeken zonder havik.

Mensen cultiveren graag het idee-fixe dat dieren per definitie reageren zoals zij denken dat het zou moeten. Boeren hebben dat sterk. Je kunt geen blaadje van de Boerenbond openslaan of er staat wel iets in over het verdelgen van dieren (en planten). Voor boeren is verdelging onderdeel van de dagelijkse praktijk, met hun pesticiden en herbiciden. Land- en tuinbouw (en zelfs gewoon tuinieren) zijn deels een strijd tegen de echte natuur.

De lijst van door boeren als schadelijk beschouwde soorten groeit. De biodiversiteit neemt af, het aantal akkervogels stuikt in elkaar (als gevolg van natuuronvriendelijke landbouwpraktijken), maar de boeren klagen over steeds meer overlast: duiven, ratten, ganzen, everzwijnen, konijnen, vossen enzovoorts zouden voor honderdduizenden euro’s schade veroorzaken. Daar moet aan gewerkt worden.

Maar naïviteit is evenzeer als pesticiden- en herbicidengebruik onderdeel van het doordeweekse landbouwersdenken. Dat de jagers, ondanks hun brallerige grootspraak, wat houtduiven doodschieten, zal het eventuele duivenprobleem van de boeren niet oplossen. Dat de vossenheks Joke Schauvliege de vos zo goed als vogelvrij verklaarde, zal het zogenaamde vossenprobleem niet oplossen – er komen gewoon meer jonge vosjes.

Of neem die vermaledijde kanonnen die her en der in het landschap geplaatst worden om vooral vogels van velden en boomgaarden weg te houden. Je krijgt geen enkele boer aan zijn verstand gepraat dat die dingen niet werken, want dat de dieren snel leren dat ze geen acuut gevaar vormen.

Meer zelfs. De vogels leren dat zulke kanonnen vooral geplaatst worden op plaatsen waar veel eten is. Er zijn gedegen studies uitgevoerd die aantonen dat de knallen in sommige omstandigheden zelfs vogels aantrekken in plaats van verjagen. Maar dat krijg je niet in de koppige kop van een boer gehamerd. Hij weet zeker dat ze werken, punt uit. Dat de kanonnen meer overlast veroorzaken voor verstoorde buren dan voor de vogels, raakt de koude kleren van de boer niet.

Dirk Draulans