De waarheid volgens Tony Blair

Oud-premier Tony Blair blijft in zijn memoires overtuigt van zijn grote gelijk.

Tony Blair bezorgde boekhandels in Londen op 1 september een Harry Pottermoment. Er stonden nog net geen rijen op de stoep voor een exemplaar van zijn lang verwachte memoires, maar voorraden werden ’s nachts aangevoerd en etalages in het donker verbouwd. Er mocht geen flard uitlekken en voor een grote boekhandel werd zelfs even betoogd tegen de ‘oorlogsmisdadiger’.

De auteur zelf was op de grote dag niet in het land. Hij zat in Washington mee aan bij het diner dat Barack Obama aanbood, naar aanleiding van de nieuwe gesprekken over vrede in het Midden-Oosten. Blair is sinds zijn vertrek uit Downing Street drie jaar geleden de gezant van het zogenaamde kwartet – de Verenigde Naties, de Verenigde Staten, de Europese Unie en Rusland – in de ontvlambare regio. Hij brak in die baan geen potten, maar het was niet zo gek dat hij werd gevraagd. Blair voerde als premier niet alleen oorlog: katholieken en protestanten werden het in zijn ambtsperiode eens over gedeeld bestuur in Noord-Ierland.

Tony Blair was tien jaar premier van het Verenigd Koninkrijk en hij won drie opeenvolgende algemene verkiezingen. Hij blies de vermolmde socialistische partij nieuw leven in en positioneerde zijn New Labour sterk in het politieke centrum met een fris links-liberaal programma. Wat hij in zijn eerste ambtstermijn aan sociale hervormingen en decentralisering voor elkaar kreeg, was geen rechtse agenda.

De memoires verschenen toevallig op de dag dat Obama het einde afkondigde van de Amerikaanse gevechtsopdracht in Irak. Die oorlog maakte van Blair in de tweede helft van zijn premierschap een omstreden politicus. Hij volgde de toenmalige Amerikaanse president George W. Bush in zijn dwaze, ideologische strijd en hij vond het nodig om die strijd met leugens te rechtvaardigen. Het spreekt vanzelf dat Blair ook nu nog bij die beslissing blijft – het tegendeel zou hebben verbaasd. Het is ook geen grote verrassing dat hij uithaalt naar zijn opvolger Gordon Brown. Blair geeft in het hele, dikke boek overigens maar één fout toe: dat hij de vossenjacht verbood.

Het ging Blair als premier geleidelijk meer over de vorm van de politiek dan over de inhoud. In het laatste hoofdstuk kapittelt hij zijn partij en prijst hij de zware sanering die de conservatief-liberale regering van David Cameron voorbereidt. Zijn vroegere kiezers worden daarvan nochtans de eerste slachtoffers. De kandidaten die zich opmaken voor de verkiezing later deze maand van een nieuwe leider van Labour wisten vorige week niet hoe snel ze zich van de tekst van Blair moesten distantiëren.

De waarheid is dat Blair zelf ook geen vierde verkiezing op rij had gewonnen. Zijn tijd zat erop. De politieke slinger sloeg terug. Het is daarom wel erg gemakkelijk om de schuld in de schoenen van zijn opvolger te schuiven, die door Irak een bitter verdeelde partij in handen kreeg en al snel met een crisis in de financiële sector moest afrekenen. De oorlog in Irak, zei Barack Obama vorige week, duwde Amerika financieel en economisch in de put. Tony Blair heeft net iets te veel bochten gemaakt om wie dan ook met de vinger te wijzen.

Hubert van Humbeeck

Tony Blair, Memoires, De Bezige Bij, Amsterdam, 776 blz., 39,90 euro (gebonden) of 29,90 euro (paperback).