De Vlamingen willen bevoegdheden? De Vlamingen krijgen ze!

Di Rupo scoort in Nederland, Muyters blundert in Vlaanderen en de bonden staken in heel België. De week in de Wetstraat door Walter Pauli. ‘De Vlamingen willen bevoegdheden? De Vlamingen krijgen ze!’

De vakbonden organiseren een nationale staking op 30 januari

Welja. Het stond eigenlijk in de sterren geschreven: in dit jaar van sociale verkiezingen kunnen en willen de bonden niet meer terug. Ze denken dat ze door om ter radicaalst te gaan straks zullen winnen. Het is ook een krachtmeeting met ‘de politiek’: op ‘hun’ terrein (loonvorming, pensioenen, werkloosheid) worden geen maatregelen genomen die niet vooraf zijn doorgepraat met de sector.

Dat kan aanmatigend lijken, maar in dit land is het natuurlijk zo dat dit proces van ‘voorafgaand overleg’ meer regel dan uitzondering is. En dat heeft niets met ‘het Belgische model’ te maken. In het Vlaams onderwijs wordt bijvoorbeeld elke belangrijke maatregel doorgesproken met ofwel de Guimardstraat en het gemeenschapsonderwijs (voor alles van kleuter- tot middelbare school), ofwel met de Vlir en universiteiten en hogescholen. Als een Vlaams minister van onderwijs dan zo’n doorgepraat plan op de regeringstafel legt, kunnen zelfs de andere regeringsleden amper punten of komma’s veranderen. Laat staan het parlement.

Alleen werkt dat voorafgaandelijk scoiaal overleg niet meer goed. Vakbonden en werkgevers vinden amper nog een consensus over belangrijke dossiers en dan moeten regeringen wel zelf de knopen doorhakken. Met alle respect, maar in de strategie van vooral het ABVV zit iets pervers. Ze eisen dat tal van maatregelen naar de sociale partners ‘de groep van tien’ terug moeten, maar als die groep dan tot een akkoord komt, is het bijna altijd het ABVV dat neen zegt. Dat was zo met het Eenheidsstatuut, dat is de voorbije jaren zelfs herhaaldelijk gebeurd met ontwerpen van Interprofessionele Akkoorden. Een aantal ABVV-centrales (meestal dezelfden) schroomden zich niet voorzitter Rudy De Leeuw af te vallen, net zoals ze nu zonder veel scrupules PS-premier Elio Di Rupo de duvel aandoen.

Uit de reacties bij de vorige betoging en staking bleek de syndicale achterban vooral gevoelig is voor het pensioen. Terwijjl de pijnlijkste maatregel van Di Rupo I de werklozen betreft. Binnenkort vallen er tienduizenden mensen terug op het leefloon: het risico is heus niet denkbeeldig dat er bittere armoede bijkomt, met alle wanhoop die dat meebrengt. Dat fenomeen van steeds zichtbaardere armoede manifesteert zich ook in Duitsland, als gevolg van de invoering van de Harz-maatregelen.

Maar dat niemand zich illusies maakt: er zullen nog stakingen volgen, want de begrotingscontrole in februari lijkt nu al allerminst pijnloos te worden. En het moet al vreemd lopen indien dit de laatste bijsturing van dit jaar zou zijn. Vraag is wat de agenda van de vakbonden is: gaan ze echt voluit om de maatregelen tegen te houden of om te buigen (dan dienen de stakingen dan om hun positie aan de onderhandelingstafel te versterken of om de politici meer gevoelig te maken voor syndicale argumenten): maar dan moeten ze ook resultaten tonen, door via sterke onderhandelingen met technisch goed onderbouwde dossiers algemeen te verrechtvaardigen aanpassingen te laten doorvoeren. Zoniet, maken ze zelf duidelijk dat het spierballengerol voor eigen gebruik is.

De bevoegdheid voor de fiscale aftrek van hypothecaire leningen verhuist van het federale niveau naar het Vlaamse

Verwarring troef is een understatement. Het was Philippe Muyters (N-VA) die als Vlaams minister van begroting de vraag stelde of hij wel voldoende nieuwe middelen zou krijgen om die nieuwe bevoegdheid te financieren. Dat heeft een carroussel in gang gezet waar de meerderheid niet fraai uitkwam, met verwarring alom. En ongerustheid vooral: elke aanpassing van de aftrek van het hypothecair krediet treft miljoenen landgenoten.

En het is maar de vraag of de oppositie ervan kan profiteren. Want nu al blijkt dat het precies door de staatshervorming is (de financieringswet meer bepaald) dat de nieuwe regeling nooit dezelfde kan zijn als de oude. Vroeger gaf de Vlaamse regering fiscale stimuli: die werden dan verrekend met de federale overheid: ze werden afgehouden van de dotatie die de federale staat doorstortte naar Vlaanderen. Nu komt er een systeem van opcentiemen waardoor eenvoudig verrekenen niet meer gaat. Vandaar dat men opteert voor een systeem van kredieten: die zijn iets voordeliger voor de laagste inkomens, iets nadeliger voor de hoogste. In de omgeving van de minister-president liet men trouwens vallen dat de federale regering die aanpassing al voor 2014 zal doorvoeren, en dat Vlaanderen dan de federale regeling overneemt. Al is dat laatste zeker niet naar de zin van Groen, dat een Vlaams woonbeleid bepleit.

Maar ook hier geldt: overtuig de modale Vlaming daar maar van. Er begint stilaan een cultuur van ieder voor zich te ontstaan: niemand wil zijn aftrek van zijn woonkrediet zien verminderen (dat tast namelijk de basis-zekerheid aan waarmee mensen leven, en dat geldt evenzeer voor de – ook hogere – middenklasse – dan voor zij die het niet breed hebben. Met als reactie dat elkeen nijdig wordt op de voordelen die een ander krijgt en die hem of haar ontnomen worden. En dat verhaal begint pas.

Vraag is of groen van zo’n verzuring zal groeien. Vraag is of de N-VA nog weg komt met een verhaal van ‘splitsen splitsen splitsen’ als nu blijkt dat dit ook wel eens een onverwacht, niet-welgekomen inlevering met zich meebrengt. En de regeringspartijen zijn verantwoordelijk voor het kluwen dat ze samen onderhandeld hebben, en het gebrek aan transparantie in de uitleg hierover. Was er van het begin af aan helder gecommuniceerd, dan was er geen probleem.

Elio Di Rupo scoort in Nederland?

Het optreden van Elio Di Rupo in Nederland was een voltreffer. Het ontmaskerde een deel van de Vlaamse kritiek op zijn Nederlands als overdreven, of op zijn minst als ‘hypergevoelig’. De meeste Nederlanders beseften goed dat Di Rupo beter Nederlands spreekt dan zij Frans. De oorlog met de vakbonden zal hij aangaan, en dat is een berekend risico. De vorige stakingsdag was immers geen algeheel succes over de hele lijn. En zelfs de PS leeft bij de steun uit de middengroepen (anders spring je niet over de grens van de 35 procent), waar het vakbondsdiscours gemengde gevoelens oproept.

En inderdaad, het verhaal over het woonkrediet was niet fraai, maar dat balletje ligt netjes in het kamp van Kris Peeters. De Vlamingen willen bevoegdheden? de Vlamingen krijgen ze! Geen Waal meer om de schuld te geven van dit of dat: ze moeten het zelf tonen dat de Vlaamse regeling bij de Vlaamse burgers tot gotere tevredenheid zal leiden dan de oude Belgische was. Kris Peeters en Philip Muyters hebben er de handen aan vol.