De vergeetput-optie? Ook in crisistijd schept spreken toekomst (Stefaan Hublou)

Het probleem van seksueel misbruik van kinderen beroert onze gemeenschap meer dan ooit, nu Roger Vangheluwe het lef heeft gehad op de televisie een eigen versie te gegeven van zijn gedrag.

Wij zoeken allen naar wegen om te verstaan wat hier is gebeurd, en naar welke emoties gepast zijn. Dr. Adriaenssens heeft gepleit voor een vergeetput-aanpak van de bekende dader. Als historicus, als filosoof en ook als voormalig slachtoffer van deze en gene tirannieke persoon en van een paar niet al te menselijk functionerende instellingen, wil ik op de grenzen van die aanpak wijzen.

Het voorstel aan burgers, slachtoffers en media om een soort virtuele vergeetput te maken omheen R. Vangheluwe, stelt de betrokken slachtoffers maar ook de misdadiger zeer centraal. De zorg voor de slachtoffers is belangrijk. Is het echter niet zo dat wij allen geraakt zijn door de misdragingen van de voormalige bisschop van Brugge? Leken en gelovigen. De grote belangstelling van vele lezers , luisteraars en kijkers van de laatste dagen is toch niet louter op verkeerde motieven gestoeld? Hebben wij niet het recht te minimaal feiten te weten en te begrijpen? Om de zaak te kunnen verwerken. Om onze mensenkennis uit te breiden. En om zo nodig bepaalde structuren en instellingen in de samenleving aan te passen?

Professor Piet Nijs, psychiater en seksuoloog, heeft er in verband met het geval Marc Dutroux er op gewezen dat zulke zware misdaad, en de persoon van de dader, het bestaan van een soort gat (un trou) in het morele weefsel van de samenleving aangeeft.

Dat soort vergrijp gebeurt nooit in het luchtledige. Zonder de context van de samenleving zoals ze was, zou deze misdraging niet op die manier zijn kunnen gebeuren. Hoewel de betreffende misdaden op jonge mensen door Dutroux nog onnoemelijker waren, is er toen een ruim debat gevolgd. Een debat dat zinvol is gebleken: onze samenleving heeft een aantal lessen weten te trekken, en maatregelen kunnen nemen. Waaronder de grondige hervorming en eenmaking van de politiediensten, die al vele jaren aan herstructurering toe waren. Het ontwikkelen van meer aandacht voor slachtoffers ook. Sinds die tijd is het eenvoudiger geworden als slachtoffer je rechten te laten gelden en informatie te ontvangen over de lopende procedure voor de rechtbank, om maar deze voorbeelden te noemen.

De zwijgplicht voor Vangheluwe, zoals Rik Torfs die bepleit, lijkt mij, zeker na het interview vanuit Frankrijk, een heel goed idee. Rome zou die formeel kunnen opleggen, hopelijk duurt dat niet te lang. Echter, hoe pijnlijk ook het debat over seksueel misbruik… is het niet zo dat wij voorzichtig en zorgzaam maar toch stap voor stap door deze pijn heen moeten? Om het gebeurde toch zin te kunnen geven en van de nood trachten een deugd te maken. Als wij niet meer over de feiten en dus zijdelings over de betrokken figuur mogen spreken, hoe kunnen wij dan het probleem van misbruik in sportclubs, van incest in gezinnen doeltreffend aanpakken? Hoe kunnen wij dan het proces van vermenselijking van het instituut van de Roomse Kerk met de nodige urgentie op het spoor houden?

Laat ons het pijnlijke maar noodzakelijke debat niet uit de weg gaan. Laten wij het wel voeren met strenge zelfdiscipline: sereen, rustig, duidelijk, open, beknopt, beschaafd en beleefd. Zonder te veel commerciële gretigheid. Maar de vergeetput, het doodstille verzwijgen, dat is een middeleeuws gebruik, dat niet voor niets in een eigentijdse democratie al lang niet meer in voege is. “The conversation of mankind”, het debat van de samenleving met zichzelf, naar het woord van Karl Popper, moet ook juist in crisistijden kunnen doorgaan.

Stefaan Hublou Solfrian, historicus, gewezen leraar godsdienst