De Unie legt de lidstaten verder aan banden

Brussel beleefde rustig een Europese top met grote gevolgen.

Begin december wist Herman Van Rompuy nog niet of hij een tweede ambtstermijn als voorzitter van de Europese Raad zag zitten. Het voortdurende pendelen tussen de Europese hoofdsteden woog zwaar. Vorige week werd zijn mandaat bijna geruisloos verlengd. Het voorzitterschap van de Europese Raad geldt voor 2,5 jaar en kan één keer worden verlengd. Het bleek snel dat de baan Van Rompuy op het lijf was geschreven. Hij kent de politiek en de economie. Hij is voldoende ambitieus en net dat tikje ijdel genoeg om van de glans te genieten, terwijl hij toch nooit vergeet dat hij niet meer kan zijn dan de lijm die de echte chefs in de Europese Raad bij elkaar houdt.

Het was vorige week tegelijk wellicht de minst dramatische Europese top in een lange tijd. De Ierse premier Enda Kenny dankte zelfs de goden dat er voor een keer geen crisis of catastrofe in de lucht hing. In het slotdocument van 15 bladzijden was er zelfs 24 keer sprake van economische groei en maar één keer van economische crisis. Over de manier waarop de motor in de Unie weer kan aanslaan, zeggen de leiders voorlopig weinig. Verder dan wat vage beloften en een brief van de Brit David Cameron en enkele collega’s over meer liberalisering en een vrijere markt, kwamen ze alsnog niet.

Gelukkig hield bondskanselier Angela Merkel het gezelschap met de voetjes op de grond. Het is ook onder druk van Merkel dat het zogenaamde begrotingspact in een recordtijd werd onderhandeld en ondertekend: 25 van de 27 lidstaten verbinden zich ertoe om straks nog alleen met begrotingen in evenwicht te werken – grote uitzonderingen niet te na gesproken. Als ze dat niet doen, riskeren ze een zware boete. Merkel had dat verdrag nodig om er de Duitsers van te overtuigen dat ze niet eindeloos landen moeten bijspringen, die niet uit zichzelf genoeg discipline aan de dag leggen

‘Een mijlpaal in de Europese geschiedenis’, zei ze. En ze gokt dat de eurozone nu een adempauze krijgt waarin vertrouwen kan worden getankt. Maar zover zijn we niet. Het verdrag moet eerst worden geratificeerd. Ierland kondigt, zoals gebruikelijk, een referendum aan. De nieuwe conservatieve Spaanse premier Mariano Rajoy zei na de vergadering dat zijn land de begrotingsdoelstelling niet haalt. Dat wekte de woede van Duitsland op, dat hem van politieke spelletjes verdenkt. De socialistische kandidaat bij de Franse presidentsverkiezingen, François Hollande, belooft zijn kiezers dat hij het verdrag zal heronderhandelen. Hij kreeg prompt een front van conservatieve regeringsleiders tegenover zich, die liever zien dat Nicolas Sarkozy wordt herkozen – een zelden geziene interventie in het democratische proces van een lidstaat.

Er was in de omgeving van het Schumanplein vorige week ook veel leedvermaak met Nederland. Den Haag toonde zich de voorbije maanden uiterst kritisch voor landen in moeilijkheden maar haalt nu zelf de doelstellingen niet. Nederland hoeft niet op medelijden te rekenen – zeker niet omdat de regering afhankelijk is van de eurosceptische partij van de rechtspopulist Geert Wilders. Of die dat nu graag heeft of niet: Europa kwam vorig weekend een stapje dichter bij een politieke unie. Brussel houdt de touwtjes weer wat strakker in de hand.

Hubert van Humbeeck