De schande van de jeugdwerkloosheid

Een groeiend heir jeugdwerklozen zal moeten gaan instaan voor de kosten van de vergrijzing. We organiseren vandaag een explosief toekomstig maatschappelijk conflict.

Elke historische vergelijking loopt wel ergens mank maar de evolutie van de jeugdwerkloosheid in Europa roept steeds meer beelden op van de Grote Depressie van de jaren 1930. Zowel voor de EU in haar geheel als voor de eurozone in het bijzonder lijkt er maar geen einde te komen aan de oploop van de jeugdwerkloosheid. Over heel Europa zit nu gemiddeld één op vier jongeren zonder werk (zie tabel 1).

Opvallende verschillen doen zich voor tussen de Europese landen. Absolute koplopers zijn Griekenland en Spanje waar méér dan één op de twee jongeren het zonder baan moet stellen. Ook in de andere landen het zwaarst getroffen door de eurocrisis (Portugal, Ierland, Italië) treft de werkloosheid ongeveer één op de drie jongeren. België hangt ongeveer in de middenmoot met een jeugdwerkloosheid die nu kort bij de 20% zit. Binnen de EU slagen enkel Duitsland (8,1%), Oostenrijk (9%) en Nederland (9,7%) er in om de jeugdwerkloosheid beneden de 10% te houden.

Werkloosheid is altijd en overal een maatschappelijke schandvlek maar is het dat zeker wanneer het om jongeren gaat. Op persoonlijk en mentaal vlak weegt de status van werkloze erg zwaar door bij jongeren. Niet enkel wordt hun nog pril zelfvertrouwen grondig ondermijnd, ook hun maatschappijvisie ondergaat al snel een negatieve of cynische punctie. Bovendien is in de huidige context van de Westerse samenleving de maatschappelijke kost van die jeugdwerkloosheid gewoon onaanvaardbaar.

De vergrijzing van de bevolking zal de komende decennia een loodzware last leggen op de publieke financiën in nagenoeg alle Westerse landen. Het beleid anticipeerde tot nu toe in het beste geval marginaal op die kostentsunami. Lees boeken als De Perfecte Storm van Koen Schoors en Gerd Peersman of The Clash of Generations van Laurence Kotlikoff en Scott Burns of sla er studies op na als de jaarlijkse rapporten van onze Vergrijzingscommissie of die van de BIS-economen The Future of Public Debt ( maart 2010) en je krijgt een idee van welke penibele situatie er terzake op ons afkomt.

De huidige generatie van volwassenen en beleidsmensen penaliseert de huidige generatie van jongeren op twee wijzen. Ten eerste is er het manifeste gebrek aan jobs, een ondubbelzinnig gevolg van falend beleid. De recente aanklacht van Fons Leroy (VDAB) tegen het politieke falen inzake de organisatie van arbeidsmarktbeleid past daar perfect in. Ook ons onderwijs schoot en schiet tekort in het klaarstomen van de jongeren voor de arbeidsmarkt. Vanuit het sociaal overleg werd en wordt een loonkostenescalatie georganiseerd die op de eerste plaats de jobkansen van jongeren hypothekeert.

En last but not least is er de eurocrisis: door een fout institutioneel opzet van de monetaire unie (dit waren politieke keuzes!) kwakkelt nu al jaren die euro-economie, een fenomeen waar ook weer de jongeren tot de eerste slachtoffers van behoren.

Geen of slechts weinig jobkansen, en dus ook maar beperkte perspectieven om een stijgende levensstandaard op te bouwen: maar toch moeten gaan opdraaien voor de gepeperde rekening van de vergrijzing. Er lijkt een mirakel nodig om te beletten dat er een moment komt dat de huidige generatie jongeren het echt niet meer neemt dat zij platgedrukt wordt in een dergelijke double whammy. Eigenlijk is het zelfs een klein beetje verbazend dat daar nog geen duidelijker zichtbare tekenen van een dergelijke jeugdopstand opdoemen.

Johan Van Overtveldt