‘De pot verwijt De Wever dat hij zwart ziet’

Toverde Bart De Wever een nieuwe strategie uit zijn hoed door de gemeenteraasverkiezingen een nationale inzet te geven? Natuurlijk niet, de pot verwijt De Wever dat hij zwart ziet: het is een traditie.

In de aanloop naar D-Day is het business as usual. Politici zijn in de weer met de lijstvorming, met het schrijven van programma’s, met het uittekenen van campagnes, met het sluiten van voorakkoorden, … N-VA-voorzitter Bart De Wever ‘verstoorde’ het plaatje. Hij lijkt de gemeenteraadsverkiezingen buitenspel te zetten. De regering Di Rupo is de inzet. Een eerste vuurproef voor het beleid en de populariteit van de federale regering. ‘De kracht van verandering. De verandering begint in uw gemeente.’ Een tackle met de voeten vooruit? De kandidaat-burgemeester in Antwerpen werd in ieder geval afgevlagd. Sommigen lieten het bij geel, anderen haalden de rode kaart uit de achterzak.

Eric Van Rompuy (CD&V) sneerde dat De Wever de polarisatie zoekt rond zijn figuur. Open VLD-voorzitter Alexander De Croo stelde dat zij die laten geloven dat gemeenteraadsverkiezingen een nationale inzet hebben, toegeven dat ze lokaal niets te vertellen hebben. Ook Wouter Beke van de CD&V wees er op dat de gemeenteraadsverkiezingen over de Dorpsstraat gaan en niet over de Wetstraat. Recentelijk haalde hij zelfs uit naar SP.a en Open VLD dat ze zich vergissen van verkiezingen, zich laten opjagen door slechte peilingen en zich profileren op nationale thema’s.

Ook aan Franstalige kant zien we dat schouwspel. Joëlle Milquet (CDH) wees er fijntjes op dat van gemeenteraadsverkiezingen een nationale test maken, de lokale kiezer misprijzen is. Ook de PS, hoe kan het ook anders, wil de gemeenteraadsverkiezingen ‘beperken’ tot lokale verkiezingen. Toverde De Wever als een volleerde leerling-tovenaar een nieuwe strategie uit zijn hoed door in heel Vlaanderen in het straatbeeld te verschijnen? Is er met andere woorden iets nieuws onder de zon?

Neen. Er bestaan tradities. Federale oppositiepartijen maken van gemeenteraadsverkiezingen een nationale test terwijl de meerderheidspartijen het lokaal karakter ervan beklemtonen. Het is van alle tijden. De teletijdmachine moet ons trouwens niet ver in de tijd terugflitsen.

In 2000 wees toenmalig premier Guy Verhofstadt (Open VLD) er de kiezer op dat zijn coalitie toch wel goed bezig was. In 2006 deed CD&V met Yves Leterme in heel Vlaanderen eveneens een ‘De Weverke’. Leterme had in 2004 met het toenmalige kartel CD&V-N-VA net een einde gemaakt aan het paars-groene verhaal op Vlaams niveau en stoomde via het tussenstation van de gemeenteraadsverkiezingen van 2006 door naar de federale verkiezingen van 2007. Eindstation was het breken van de federale coalitie.

Ook in andere verkiezingsjaren ziet men gelijkaardige scenario’s. In 1976, tijdens het premierschap van Leo ‘de man van bijna één miljoen voorkeurstemmen’ Tindemans, wees de CVP-propaganda er op dat men door een sterke regeringspartij werd geruggesteund. In 1982, ten tijde van de rooms-blauwe coalitie van Wilfried Martens, zijn het vooral de VU en de socialistische partij die verwijzen naar de nationale situatie. Volgens de socialisten boden de gemeenteraadsverkiezingen de kans om het ongenoegen over de nationale regering duidelijk te maken. Ook de Volksunie trok van leer tegen de nationale regering. De pot verwijt met andere woorden De Wever dat hij zwart ziet.

Is er trouwens iets mis met de N-VA-strategie? Vanuit electoraal oogpunt in ieder geval niet. Het is immers niet meer dan logisch dat politieke partijen proberen om met man en macht zoveel mogelijk stemmen te behalen. De N-VA staat nu eenmaal een pak sterker in de Wetstraat dan in de Dorpsstraat. Het is aan de andere partijen om hierop een antwoord te bieden. Nogal wat politici staren echter naar De Wever als konijnen in een lichtbak en vragen zich af wat er moet en gaat gebeuren. Stilzitten is echter de verkeerde strategie. Hierdoor wordt De Wever, en hij beseft dit als geen ander, slapend rijk.

Op 14 oktober worden de gemeenteraadsverkiezingen voor de tweede keer onder Vlaamse vlag georganiseerd. Ze worden niet langer door de Belgische kieswet geregeld. Vlaanderen is trouwens in belangrijke mate verantwoordelijk voor de lokale besturen. Eigenaardig dat we in deze campagne nog niet veel hoorden over het Vlaamse niveau. Is het dan geen test voor de Vlaamse regering? Moet populaire Kris Peeters niet overal in Vlaanderen ‘uithangen’ of wacht men hiervoor liever tot de clash met De Wever in 2014?

Niettemin, zelfs mochten de debatten tijdens de verkiezingscampagne voor de gemeenteraadsverkiezingen over lokale items gaan, zullen er nationale conclusies getrokken worden. Journalisten maar ook politicologen houden hier nu eenmaal van.

We moeten echter oppassen dat wat misschien de meest directe vorm van democratie is, namelijk stemmen op je buurvrouw of buurman, niet degradeert tot een tussentijdse peiling. Eigenaardig dat in dit verhaal trouwens de provincieraadsverkiezingen buiten het vizier blijven. Mij lijkt het nochtans dat de resultaten van de provincieraadsverkiezingen, meer dan deze van de gemeenteraadsverkiezingen, een weerspiegeling zullen zijn van het ‘nationale en/of Vlaamse’ politieke klimaat.

In ieder geval, wie straks slaag krijgt, moet al uitkijken en oppassen voor de ‘moeder van alle verkiezingen’ in 2014. Wordt de dorpsstraat de Wetstraat? Wat zal het ‘rode potlood’ of de stemcomputer beïnvloeden? Het wordt wachten tot het laatste ‘fluitsignaal’.

Herwig Reynaert