De Oorverdovende Euro Kakofonie

De Spaanse banken krijgen snel 30 miljard euro. Ondertussen blijven de politieke leiders van de eurozone het bekende refrein herhalen dat Europa niet anders kan dan traag en met hele kleine stapjes vooruit te gaan. Ze krijgen steeds meer de allure van Comical Ali.

De Spaanse banken krijgen snel 30 miljard euro. Ondertussen blijven de politieke leiders van de eurozone het bekende refrein herhalen dat Europa niet anders kan dan traag en met hele kleine stapjes vooruit te gaan. Ze krijgen daardoor steeds meer de allure van Comical Ali.
De ministers van Financiën verzameld in de eurogroep vergaderden gisteren in Brussel. In de dagen voordien liepen de rentevoeten voor landen als Spanje en Italië terug op zodat een krachtig signaal naar de markten toe wel aan de orde was. Er werd beslist om alvast tegen 30 juli 30 miljard euro klaar te houden voor noodhulp aan de Spaanse banken die het alsmaar moeilijker krijgen om in hun financiering (“funding”) te voorzien. De Spaanse banken kreunen onder de verliezen op kredieten als gevolg van het ploffen van de vastgoedzeepbel en van de recessie. De Spaanse banken zitten met een portefeuille van minstens 180 miljard aan slechte kredieten opgezadeld.

Verder geven de ministers van de eurogroep in een communiqué, vrijgegeven na de meeting van gisteren, ook aan dat er een heronderhandeling over het reddingsplan van Ierland zit aan te komen en dat Spanje één jaar méér krijgt om zijn begrotingsdoelstellingen te halen. Dit laatste wordt vrij algemeen geïnterpreteerd als een mogelijke prelude tot ook soepelere begrotingsnormen voor Griekenland (al lieten Griekse regeringsmensen al weten eerder te willen gaan voor een driejarig uitstel).

Het is zeer de vraag of de eurogroep met deze maatregelen en voorstellen indruk maakt op de markten. Het is immers zonneklaar dat er nog grote onenigheid heerst, vooral over de manier waarop het nu verder moet met hulp aan banken. Op de Europese top van 29 juni werd beslist dat het Europese noodfonds (eerst nog EFSF, nadien ESM) direct in het kapitaal van banken kan participeren.

Deze bocht werd genomen om te beletten dat in het geval van Spanje de overheidsschuld al te snel zou gaan oplopen, omdat men met de hulp aan de zwaar noodlijdende Spaanse banken eerst langs de Spaanse overheid zou moeten passeren. Het mechanisme van directe kapitaalparticipatie vanwege EFSF/ESM kan echter pas in werking treden, aldus nog steeds de verklaring uitgegeven na de top van 29 juni, als er eerst een eenduidig en effectief supervisiemechanisme voor het geheel van de banken in de eurozone komt.

De hoge nood van de Spaanse banken verplicht nu opnieuw tot een pirouette. Men maakt snel 30 miljard vrij – “te mobiliseren als een onvoorziene omstandigheid (contingency)”, aldus Jean-Claude Juncker, de voorzitter van de eurogroep – voor de Spaanse banken. Blijkbaar zal dit bedrag tegen eind juli via het vehikel van de Spaanse overheid ter herstructurering van de banken doorgesluisd worden. De Spaanse overheid zal dit bedrag dan wel in haar overheidsschuld moeten opnemen en dit tot de weg vrijgemaakt is om de fondsen, zoals voorzien, direct vanuit het noodfonds naar de Spaanse banken te herkanaliseren.

De hele constructie blijft baden in de onzekerheid, ook al omdat er tussen de Europese Commissie en de Europese Centrale Bank (ECB) een stevige territoriumoorlog ontstoken is rond de greep op het eenvormig supervisiemechanisme. Terwijl de Duitse minister van Financiën Wolfgang Schäuble heel expliciet uitsluit dat het supervisiemechanisme voor de banken in de eurozone er voor het jaareinde kan komen, stelt Michel Barnier, de Europese commissaris bevoegd in deze materies, dat deze Europese bankregulator er “tegen het einde van dit jaar zal zijn”. Verder kwamen de ministers van Financiën ook niet één stap vooruit inzake de andere noodzakelijke voorwaarden om tot een duurzame bankenunie te komen. Het betreft dan meer bepaald de noodzaak aan een depositogarantie geldend voor en gedragen door de ganse eurozone en een Europees resolutiemechanisme dat toelaat banken in moeilijkheden in quarantaine te plaatsen en te ontbinden.

De onzekerheid rond de bankenunie en de steun aan banken in het bijzonder is geen geïsoleerd fenomeen. Leiders van de eurozone grossieren in uitspraken en stellingen die de algemene onzekerheid omtrent de toekomst van de eurozone voortdurend hoger doen oplaaien. Een beperkte greep uit deze grabbelton:

Enkele dagen na de historische uitspraak van de Duitse kanselier Angela Merkel dat er geen eurobonds komen “zolang ik leef”, verkondigt de Italiaanse premier Mario Monti doodgemoedereerd dat er rond eurobonds “nu geen taboes meer zijn”.

Merkel en de Franse president François Hollande slagen er in om in twee korte speeches die onmiddellijk op elkaar volgen, mekaar compleet tegen te spreken omtrent de noodzaak tot afgifte van nationale soevereiniteit ten voordele van Europa.

De economische adviesraad van de Duitse regering concludeert dat de eurozone in haar huidige vorm een “destabiliserende factor” is en dat het hele opzet van het noodfonds (EFSF/ESM) “geen enkele kans op succes” biedt.

Cyprus verzoekt om financiële bijstand en treedt aan als voorzitter van de Europese Unie. Tegelijk vraagt de regering in Nicosia aan Rusland noodhulp ten belope van 5 miljard euro.

De nieuwe Griekse minister van Financiën Yannis Stournaras wil nu snel werk maken van de reeds zo lang beloofde privatiseringen. Alexis Tsipras, de leider van de belangrijkste oppositiepartij Syriza, waarschuwt mogelijke geïnteresseerden dat ze “gegarandeerd hun geld kwijt zullen zijn”.

De Finse minister van Financiën Jutta Urpilainen stelt dat haar land “lid wil blijven van de eurozone … maar … Finland zal niet tegen eender welke kost lid blijven van de eurozone. Wij zijn klaar voor alle mogelijke scenario’s. Waar we niet toe bereid zijn, is de collectieve verantwoordelijkheid te aanvaarden voor de schulden van andere landen”. Heel vergelijkbare geluiden weerklinken in Duitsland.

Geconfronteerd met zoveel onzekerheid en doelloosheid vanwege de politieke besluitvorming bereiden investeerders en ondernemingen zich gestaag en in vele gevallen zelfs nauwgezet en gedetailleerd voor op het einde van de euro zoals we die vandaag kennen.

Ondertussen blijven de politieke leiders van de eurozone het bekende refrein herhalen dat Europa niet anders kan dan traag en met hele kleine stapjes vooruit te gaan. Ze krijgen daardoor steeds meer de allure van Comical Ali. Deze Iraakse minister van Informatie onder Saddam maakte zich onsterfelijk door de zegetocht van de Amerikaanse troepen theatraal te ontkennen terwijl in de achtergrond van de televisiebeelden van het interview met hem Amerikaanse tanks voorbij rolden.

Johan Van Overtveldt