De oorlog die niemand kan winnen

De Amerikanen en de NAVO proberen min of meer ordelijk uit Afghanistan te vertrekken. Dat valt niet mee.

Een Amerikaanse soldaat in Afghanistan stapt ’s nachts van zijn basis naar het dichtst bijzijnde dorp en schiet zestien mensen dood. Dat is gruwelijk en onbegrijpelijk, maar toch was dat in deze oorlog niet meer dan een ‘incident’ zoals er ook andere waren: een raket op een school of een onbemand vliegtuig dat een huwelijksstoet onder vuur neemt. Kort voor dit incident vielen er doden, nadat Amerikanen onachtzaam enkele exemplaren van de Koran hadden verbrand. Daarvoor was er herrie over beelden op het internet, van soldaten die op de lichamen van dode vijanden leken te plassen. In de oorlog in Afghanistan volgt het ene jammerlijke voorval op het andere. De nachtelijke uitstap van een gestoorde soldaat kan het incident te veel zijn geweest.

Er was dit keer meer aan de hand dan het woedende protest tegen de aanwezigheid van buitenlandse soldaten. President Hamid Karzai gebood de Amerikanen om uit de dorpen weg te blijven. De taliban braken gesprekken af, die sinds kort in het oliestaatje Qatar worden gevoerd. En vooral: Barack Obama en de Britse premier David Cameron beslisten om de leiding over operaties in Afghanistan al midden volgend jaar aan het Afghaanse leger over te dragen. Dat is ruim een jaar eerder dan was gepland.

Een blinde kan zien dat er in Afghanistan geen eer meer te behalen valt. De hoge ambities waarmee de VS, de NAVO en de Verenigde Naties in dat land aan de slag gingen, gleden als zand door de vingers. Over democratie of vrouwenrechten wordt niet meer gepraat. Volgens David Cameron mogen we al blij zijn als het land straks voor zijn eigen veiligheid kan zorgen en niet weer een thuishaven wordt voor terroristen. Dat is weinig voor het geld dat is besteed en de mensenlevens die het heeft gekost.

Maar zelfs dat is niet helemaal zeker. Dat komt ook omdat de Amerikanen het land in handen gaven van de corrupte clan rond president Karzai, die soms lijkt te vergeten dat al die buitenlandse soldaten er zijn om zijn regime overeind te houden. Als het Westen zijn leger niet blijft betalen, houdt hij snel geen soldaat over. In ruil voor dat geld willen de VS overigens nog een oog in het zeil houden als ze officieel uit Afghanistan zijn vertrokken, maar dat zint Karzai dan weer niet. Het zou bij de Afghanen ook slecht vallen als er toch nog Amerikanen in het land bleven. De onderhandelingen over een min of meer ordelijk vertrek uit het land verlopen erg stroef.

De taliban van hun kant kijken toe en wachten. Dat ze een tijd geleden een kantoor kregen in Qatar wekte de hoop, dat een onderhandelde oplossing mogelijk was. Na tien jaar oorlog is de situatie ook duidelijk. In het zuiden en het oosten van het land genieten de taliban zo veel steun dat ze niet kunnen worden verslagen. Het noorden kunnen ze dan weer zelf niet de baas. De conclusie moet dan zijn dat er in dat wespennest – waarin ook nog altijd Belgische soldaten meespelen – geen oplossing is zonder de taliban. Dit is al een tijd een oorlog die niemand echt kan winnen. Het lijkt daarom redelijk om te proberen om een akkoord te vinden, zolang dat nog kan. Zomaar vertrekken, zet de deur open voor een nieuwe burgeroorlog. En dan staat het land opnieuw waar het zoveel jaar geleden allemaal begon.

Hubert van Humbeeck