De NV-A wordt slapend rijk

Wanneer ik in het buitenland kom, moet ik steevast uitleggen hoe het komt dat België blijft functioneren zonder regering.

Ik zeg dan dat België vijf regeringen telt, en dat er maar één platligt. Zelfs platliggen is overdreven, want lopende zaken kunnen geregeld worden en er is altijd het parlement dat eender welke wet kan stemmen wanneer het nodig is.

Na wat hoofdschudden over zoveel regeringen voor zo een klein landje, komt de klassieke vervolgvraag of de bevolking niet in opstand komt tegen het uitblijven van een kabinet. Dan moet ik toegeven dat er weliswaar wat folkloristisch protest is, maar dat de brede publieke opinie vooralsnog de falende onderhandelaars niet afstraft. Wel integendeel, de twee grote opposanten in het debat handhaven zich in de opiniepeilingen of doen nog beter dan voorheen.

Dat laatste slaat mijn gesprekspartner gegarandeerd met verstomming. Hoe is het mogelijk dat de bevolking de stilstand tolereert terwijl het overal in Europa brandt? Dan leg ik uit dat België vooralsnog economisch geluk heeft en dat we de gevolgen van de stilstand maar in de toekomst zullen voelen. Dat we eigenlijk al jaren regeringen van lopende zaken hebben, want dat er in lengte van jaren geen echte hervormingen meer zijn doorgevoerd.

Meer ongeloof. Maar de kern van de Belgische crisis is daarmee natuurlijk aangeraakt. Zolang de publieke opinie niet beweegt, zullen de partijen niet bewegen. En naarmate de institutionele crisis blijft aanslepen, wordt ook steeds duidelijker dat niet alleen de staatshuishouding maar precies de publieke opinie dé inzet van de strijd is.

Dé politieke vraag van ons tijdsgewricht is immers of de verkiezingsoverwinning van de NV-A in 2010 eenmalig of blijvend is. Een deel van de Franstaligen gokken op het eerste. Het mislukken van de onderhandelingen, of een regering zonder de NV-A, moet daarbij helpen. De NV-A is een proteststem tegen de déconfiture van na 2007. De Wever laten falen of het regelen zonder hem, moet die voedingsbodem wegnemen.

Hoe langer die logica duurt, hoe kleiner de kans dat ze lukt. Want het heersende politieke vacuüm is onderhands alle andere Vlaamse partijen aan het verstikken. Het Vlaams Belang implodeert. De sp.a is eeuwig op zoek naar zichzelf en heeft nieuwe concurrentie op de linkerflank. Open-VLD is van hoofd veranderd met een nieuwe voorzitter, maar de rest van het lijf is niet gevolgd. CD&V zit in existentiële crisis en bidt vruchteloos voor een nieuw project. De drie klassieke partijen in acute bloedarmoede en het Vlaams Belang dat desintegreert: de NV-A moet gewoon blijven staan om slapend rijk te worden.

Zolang de impasse duurt en de NV-A zich via haar voorzitter tot de stem van de miskende Vlaming kan profileren, wordt de kans dus groter dat de NV-A het partijpolitieke landschap in Vlaanderen structureel kan veranderen. Of hoe de NV-A de objectieve bondgenoot wordt van haar grootste Franstalige vijanden.

Ondertussen naderen de gemeenteraadsverkiezingen van 2012. Het kartel met de CD&V is nu door de NV-A opgezegd. Een afspraak met de geschiedenis nadert. Franstalig verzet na 2007 heeft Leterme gebroken en De Wever gemaakt. Franstalig verzet na 2010 kan het succes van de NV-A definitief verankeren.

Marc De Vos doceert aan de UGent en is directeur van het Itinera Institute, denktank voor duurzame economische groei en sociale bescherming (www.itinerainstitute.org). Hij schrijft deze column in eigen naam.