De NSA: Wie gelooft die mensen nog?

Het is blind varen in de wereld na 9/11 en Edward Snowden. Al is de Amerikaanse NSA haar geloofwaardigheid kwijt, als zij alarm slaat, kan je moeilijk anders dan volgen. Of dat goed is, weet je pas als er iets ontploft.

‘Bin Ladin Determined to Strike in U.S.’ Dat was de titel van de dagelijkse nationale veiligheidsbriefing die op 6 augustus 2001 op het bureau van George W. Bush belandde. Bush klasseerde het document verticaal. Een maand later lagen de Twin Towers plat en zat er een rokend gat in het Pentagon. Dat zal Barack Obama alvast niet overkomen.

Vandaar: gesloten ambassades in de Arabische wereld, diplomatiek personeel dat weggehaald wordt en strenge waarschuwingen voor Amerikanen en ander westerlingen in de regio. De ‘chatter’ op de netwerken van de terroristen bereikt dezelfde intensiteit als voor 9/11, luidt het in Washington. “Dit is de meest serieuze dreiging die ik in jaren gezien heb”, zei Saxby Chambliss, de Republikeinse nummer één in de commissie Inlichtingendiensten van de Amerikaanse Senaat.

De waarschuwing komt van de NSA (het Amerikaanse National Security Agency). Die heeft met haar elektronisch spionagenetwerk blijkbaar opgevangen dat Bin Ladens opvolger Ayman Al-Zawahiri orders voor een aanslag heeft overgemaakt aan Nasir Al-Wuhayshi, de leider van de satellietgroep Al-Qaeda op het Arabische Schiereiland. Zodoende werd het Amerikaanse ambassadepersoneel dinsdag in allerijl per militair vrachtvliegtuig uit Jemen geëvacueerd. Dat voorbeeld werd gevolgd door Groot-Brittannië en Frankrijk.

Controle is er niet

Heel wat mensen zijn behoorlijk sceptisch over al die drukte. Onder hen Knack.be-collega Eddy Eerdekens. Hij heeft daar gelijk in. Het komt de fel belaagde NSA inderdaad opmerkelijk goed uit dat er plots een dreiging opduikt die ze vervolgens zelf onschadelijk kan maken met haar geheime hightech-arsenaal, en dat dus vlak nadat haar lekkende ex-medewerker Edward Snowden politiek asiel gekregen heeft in Rusland.

Zelf geloven we eerder dat samenzweringen op die schaal een beetje teveel gevraagd zijn voor de Amerikaanse overheid. In een land waar er voor een straf verhaal altijd vette boeken- en filmcontracten klaarliggen, is er altijd wel eentje die gaat lekken. Zelfs een aantal leden van het beroemde Seal Team 6 – ‘stille professionals’, wil de legende – konden hun mond niet houden nadat ze Bin Laden gemold hadden.

Los daarvan mag je natuurlijk niks meer vertrouwen dat de NSA – en bij uitbreiding de hele Amerikaanse regering – over dit soort zaken zegt. In maart nog verklaarde James Clapper, de baas van de Amerikaanse inlichtingendiensten, voor het Congres nog met een uitgestreken gezicht dat de VS geen grootscheeps binnenlands spionageprogramma heeft. Even later kwamen de onthullingen van Edward Snowden die het tegendeel aantoonden.

Nog zoiets: dinsdag verklaarde ook Barack Obama op de talkshow van Jay Leno doodleuk: “Wij hebben geen binnenlands spionageprogramma.” Volgens de president heeft de VS alleen “mechanismen die een telefoonnummer of een e-mailadres die verbonden zijn met een terreuraanslag kunnen volgen.” Dat zal wel zijn, en daar is op zich niks mis mee, maar sinds Snowden weten we onder andere glashelder dat die mechanismen alle telefoongesprekken in de VS – en met het buitenland – traceren.

Je kan dus moeilijk anders doen dan zeggen: “Wie gelooft die mensen nog?” Misschien is het waar wat de NSA zegt, maar misschien ook niet. Op basis van het recente verleden is er op zijn minst reden om alles wat de spionnen verkondigen met een flinke korrel zout te nemen.

Wat al een heel stuk zou helpen, is parlementaire controle. Maar die is er niet. De leden van het Amerikaanse Congres vielen even hard uit de lucht over Snowdens onthullingen als de rest van de wereld. Geen wonder, als je door de inlichtingendiensten voorgelogen wordt.

Dit terzijde, maar als een gewone sterveling tegen het Amerikaanse parlement liegt, is dat meineed, en dat is een misdrijf waarvoor je in de VS de bak in kunt draaien.

Geen watje

Maar goed, de Amerikaanse ambassades in het Midden-Oosten zijn dus dicht. Zoals steeds is dat in Washington onderwerp van een verhitte links-rechtsdiscussie. De reactie van de Republikeinen is gemengd. De ene zegt dat Obama groot gelijk heeft om de ambassades te sluiten, de andere vindt het een teken van zwakte dat alleen maar meer aanslagen uitlokt. Dat zijn de lui die militair geweld zien als het antwoord op elk buitenlands probleem en Obama per definitie als een softie.

Feit is: Obama is geen watje. Herinner u de gedurfde raid in Pakistan die Bin Laden de kop kostte. De Pakistani’s noemden dat in een recent rapport een oorlogsdaad. En dan zijn er de drone-aanvallen die volgens sommige bronnen tot 4500 mensen het leven gekost hebben.

Ook hier weer is het gebrek aan democratische controle een probleem. Ondanks Obama’s beloftes nu alweer maanden geleden, weten we nog steeds niet wie er aangevallen mag worden, om welke redenen en wie daarover beslist, laat staan dat bevoegde parlementsleden daar achteraf behoorlijk over ingelicht worden, zodat bijsturen mogelijk is.

Tegelijk met de evacuatie van de Amerikaanse ambassade voerde de VS de voorbije dagen weer drone-aanvallen uit in Jemen. Is dat wijs? Misschien wel. Maar we weten dus niet wie er aangevallen werd en waarom. Het zou niet de eerste keer zijn dat er per abuis een brave huismoeder en haar kinderen gedood worden.

Voor het goede begrip: we pinken er geen traan om weg dat er op tijd en stond een drone wordt ingezet om een terrorist te liquideren. Beter zij dan wij. Maar je moet jezelf dus wel blijven afvragen of je met die doorgedreven drone-oorlog niet meer terroristen kweekt dan je uitschakelt.

Elke keer dat je in Jemen of Pakistan een onschuldige sloeber van zijn leven, zijn familie of zijn huis berooft, worden de deuren van het spreekwoordelijke rekruteringskantoor van Al-Qaeda en zijn filialen platgelopen door lui die bommen willen gooien naar westerlingen. En dan moet je dus in allerijl je diplomaten naar huis vliegen en tot in België toe een verhoogde staat van waakzaamheid instellen.

Maar nogmaals: we weten het dus niet. Ook dat cijfer van 4500 doden is maar een – weliswaar goed geïnformeerde – schatting. Obama zegt dat het echte dodental een fractie daarvan is. Moet je hem geloven? Geen idee. Er is geen controle.

Washington achterna lopen

Is dit nu een vals alarm of ’the real thing’? Tenzij er ergens iets ontploft, zullen we het wellicht nooit weten. Dat is hoe terreurbestrijding in elkaar zit. Je doet dit soort werk nu eenmaal niet op het dorpsplein. Als de inlichtingendiensten functioneren, kom je dat op zijn best pas lang nadien te weten. Falen ze, dan merk je dat aan de in het rond vliegende brokstukken.

Dat neemt niet weg dat het leuk zou zijn als je op zijn minst wist wat je had aan de Amerikaanse spionnen waar we met zijn allen, willen of niet, van afhangen. Maar dat weten we dus niet. De Amerikanen zelf weten het niet eens, want hun verkozenen blijven maar in het duister tasten.

Ziedaar de hachelijke situatie waar we ons in bevinden. Uit ervaring moet je ondertussen besluiten dat je de Amerikaanse regering niet mag vertrouwen met dit soort dingen, maar je moet wel. Schakel je geen alarmfase hoger, dan is het misschien wel jouw ambassade die de lucht in gaat, en wie wil dat op zijn geweten hebben?

Zo krijg je dus de veiligheidssituatie van het internettijdperk, waarin de waarheid zich plooit naar de waan van het moment, feiten verzuipen in een zee van informatie en niemand weet hij nu eigenlijk echt aan toe is. Dan dus toch maar beter Washington achterna lopen. Welkom in de wereld na 9/11 en Snowden.