De ijzeren kern

Minister van Media Ingrid Lieten wil nieuwe afspraken met de schrijvende pers. Ze heeft een stok achter de deur.

Minister van Media Ingrid Lieten wil nieuwe afspraken met de schrijvende pers. Ze heeft een stok achter de deur.

De discussie over de crisis in de pers is geluwd. De grote herstructureringen en overnames (De Morgen, VTM, Humo,…) zijn afgerond, de wonden zijn gelikt en alles lijkt business as usual. Dat mag niet doen vergeten dat deze crisis niet alleen economisch van aard is, maar ook existentieel.

We staan voor het einde van een tijdperk. Dat blijkt alvast uit Losing the News: The Future of News That Feeds Democracy van Alex Jones (een Pulitzer Prizewinnaar die bij The New York Times werkte en nu doceert aan Harvard.

Volgens hem dreigt de ‘ijzeren kern’ van de journalistiek verloren te gaan. Die wordt gevormd door verslaggeving op het terrein, door ervaring en door moed. Jones noemt dit ‘accountability news’: de vorm van nieuws ‘die de regering en machthebbers ter verantwoording roept’. De democratie wordt traditioneel geschraagd door het over- en inzicht dat werd verschaft door ‘waakhonden die verslag uitbrengen over wat er gebeurt in de kleinste gemeente tot in het Witte Huis’. Dat onderscheidt de zogenaamde ‘kwaliteitsjournalistiek’ van het ‘fastfood van de blogcultuur dat relatief goedkoop te produceren is’.

Sinds de pers volledig in handen is van economische groepen en het belang van de lezer in het businessmodel is verminderd (ten voordele van adverteerders en zogenaamde line extentions zoals cd’s en boeken) zit er spanning op het evenwicht tussen het journalistieke ‘project’ (krant, weekblad) en het te vermarkten ‘product’. De relatie tussen krant/weekblad en lezer is niet langer die tussen journalist en burger, maar die tussen producent en consument. Die wordt niet aangesproken op het ‘algemeen belang’, maar op zijn persoonlijke behoeften.

Hoe groot die spanning tussen eigenaars van het ‘product’ en behoeders van het ‘project’ kan zijn, bleek vorige week bij het NRC Handelsblad. Daar stapte de hoofdredactrice op omdat de redactionele onafhankelijkheid door de eigenaar werd aangetast.

Hoe roekeloos uitgevers en redacties ook omspringen met hun hoogste goed (hun onafhankelijkheid), toch blijft de buitenwereld de pers precies op die ‘ijzeren kern’ aanspreken. De Raad van de Journalistiek kreeg in 2009 een recordaantal klachten van burgers die zich onheus behandeld voelden door journalisten. Ook de politici staan op hun strepen. Vreemd toch dat geen enkel medium berichtte over de beleidsnota Media van minister Ingrid Lieten (SP.A). Op 10 februari kondigde ze aan dat ze het protocol tussen de overheid en de pers wil herzien. Dat protocol garandeert een subsidie van 1 miljoen euro in ruil voor opleiding, meer aandacht voor buitenlandberichtgeving en de expertise van oudere journalisten.

Lieten zei dat ‘de steun gekoppeld zal worden aan nadrukkelijke voorwaarden die de kwaliteit en de redactionele onafhankelijkheid verhogen’. Zo wil ze onderzoeken of redactiestatuten die de onafhankelijkheid van de redactie garanderen ten aanzien van de directie/uitgever niet moeten worden veralgemeend. Ook ‘deelt de minister de zorgen over de mogelijke gevaren inzake onafhankelijkheid wanneer hoofdredacteurs te dicht bij de directie aanleunen’.

Op een volgende Staten-Generaal van de Media wil Lieten ook praten over de sociale situatie van (vooral freelance-)journalisten. De stok achter de deur liet ze ook even zien toen ze fijntjes opmerkte dat de Vlaamse regering jaarlijks voor 9,25 miljoen euro advertentieruimte koopt in de geschreven pers.

Karl van den Broeck

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content