De generaal in zijn labyrint

President Obama verving zijn topgeneraal in Afghanistan, maar hij houdt wel vast aan de strategie. Alleen: wat is de strategie waard?

Het pleit voor generaal Stanley McChrystal dat hij de opmerkingen niet probeerde te ontkennen, die het weekblad Rolling Stone uit zijn mond en die van enkelen van zijn medewerkers optekende. Foutje. Jammer. Veiligheidsadviseur Jim Jones werd, bijvoorbeeld, een ‘clown’ genoemd. Het werd ook zonneklaar wat de generaal en zijn mensen over gezant Richard Holbrooke, vicepresident Joe Biden en president Barack Obama zelf denken.

Toch zou McChrystal wellicht ook zonder Rolling Stone de wacht zijn aangezegd. Enkele dagen voor het blad in de kiosk lag, toonde de generaal zich tegenover enkele ministers van Defensie van NAVO-lidstaten pessimistisch over de kansen van het bondgenootschap in de oorlog in Afghanistan – en over de bekwaamheid van de politieke en militaire leiders van dat land om de controle op korte termijn over te nemen.

Om de storm te bedaren, riep Obama generaal David Petraeus te hulp. Die kon de soennitische opstand in Irak bedwingen met zijn beroemde ‘surge’: de vijand met een grote inzet van troepen versmachten en tot toegevingen dwingen. Overigens werden de opstandige milities in Irak ook flink door de Amerikanen betaald om van kamp te wisselen. Maar de boodschap was duidelijk. De president verving in Afghanistan zijn topgeneraal, maar hij houdt vast aan de strategie die is uitgetekend.

Alleen: wat is die strategie in Afghanistan waard? Bij wijze van voorbereiding op een voor deze zomer geplande, massale aanval op de talibanstad Kandahar, verjoegen de Amerikanen dit voorjaar het verzet uit het veel kleinere stadje Marja. Militair verliep de operatie voorbeeldig. Maar vervolgens kregen de troepen van McChrystal Marja niet onder controle omdat de Afghanen geen vertrouwen hebben in de regering van de corrupte president Hamid Karzai. De generaal vergeleek de situatie in Marja onlangs met een ‘etterende zweer’. Barack Obama beloofde vorig jaar meer troepen voor Afghanistan, die midden volgend jaar geleidelijk weer naar huis zouden terugkeren. Dat kan alleen als de Afghanen tegen die tijd in staat zijn om de zaakjes zo goed als helemaal zelf te beredderen. De operatie in Kandahar is alvast tot de herfst uitgesteld.

Als het over oorlog en vrede gaat, spreken verkozen politici in een democratie het laatste woord. Het ontslag van McChrystal legt wel bloot dat Washington negen jaar na het begin van de oorlog niet weet wat het met Afghanistan moet beginnen. Hoe het moet worden aangepakt, en waar die aanpak toe moet leiden. Het was ook pijnlijk dat uitgerekend vorige week uitlekte dat de VS tientallen miljoenen dollar betalen aan krijgsheren, corrupte ambtenaren en aan de taliban zelf om er zeker van te zijn dat konvooien met voorraden niet worden aangevallen.

Op deze manier is het westerse bondgenootschap bezig deze oorlog te verliezen. De voorbije maand was de dodelijkste sinds 2001. Steeds meer NAVO-soldaten komen in Afghanistan om. En dit is opvallend: in alle herrie van vorige week leek het alsof Afghanistan alleen de Amerikanen aangaat. In de hele discussie over de strategie werd de stem van de bondgenoten niet gehoord.

Hubert van Humbeeck