De generaal en de revolutie

U hoort er nog weinig over, maar Libië wordt nog altijd gebombardeerd. Zowel politiek als militair nemen chaos en onzekerheid de overhand.

Het is geen hoofdpunt meer in het nieuws, maar nog elke dag bombarderen jachtvliegtuigen van het westerse bondgenootschap doelwitten in Libië. De bedoeling blijft om kolonel Muammar Khaddafi de macht na veertig jaar van dictatuur uit handen te wrikken. Het Westen steunt een opstand die in het vroege voorjaar begon, in het spoor van het volksverzet in Tunesië en Egypte. Khaddafi liet daarbij op de bevolking schieten en lokte zo een internationale actie uit die de burgers wil beschermen. Een afweging die nog altijd niet geldt voor Bashir al-Assad en Syrië.

Op het diplomatieke vlak gaat het de voorlopige regering van de rebellen voor de wind. Londen erkende de Nationale Overgangsraad een dag of tien geleden nog als de enige vertegenwoordiger van het Libische volk. Militair verloopt de revolte niet zo vlot. Het is ondertussen ook steeds minder duidelijk waar de rebellen precies voor staan. Vorige week nog werd een militaire leider van de opstand in Benghazi door zijn eigen kamp doodgeschoten. Generaal Abdul Fatah Younes gold als een oude vriend van Khaddafi en was minister van Binnenlandse Zaken en bevelhebber van de Libische veiligheidstroepen, toen hij zes dagen na het begin van de gevechten naar het kamp van de opstand overliep.

Younes bleef daarom voor veel rebellen een man van het regime. Zijn leiderschap werd betwist en zijn bevelen werden gecontesteerd. Hij voelde zich ook niet veilig want hij verplaatste zich doorgaans alleen in een zwaar bewapend konvooi en sliep elke nacht op een ander adres. Hij werd vorige week naar Benghazi ontboden om er te antwoorden op beschuldigingen als zou hij met Tripoli onderhandelen. Militair heeft zijn dood weinig consequenties. Het front waar hij het bevel voerde, liep maanden geleden vast. De hele revolutie is uiteengevallen in honderden kleine fronten, waar halfonafhankelijke milities voor hun eigen belangen vechten.

Maar politiek is de moord op de generaal een kleine ramp voor de rebellen. Zeker als zou blijken dat hij inderdaad door een islamistische factie is doodgeschoten. Tegenstanders van de internationale operatie vrezen nu al dat de Nationale Overgangsraad zijn troepen niet in de hand heeft. Dat het in Libië niet om vrijheid en democratie gaat, maar dat er een strijd aan de gang is tussen stammen en clans om controle over de Libische oliebronnen. De twijfel daarover is ook de reden waarom Britten en Amerikanen van bij het begin huiverig waren om de opstand rechtstreeks van wapens te voorzien. Verhalen over plunderingen en willekeurige executies doen de reputatie van de rebellen ook geen goed.

Op zoek naar een uitweg uit de impasse wordt nu ook gefluisterd om kolonel Khaddafi straks maar in het land te laten blijven. Enkele maanden geleden nog moest en zou hij voor het Internationaal Strafhof verschijnen. In Libië is op dit moment weinig zeker. In die onzekerheid speelt ook de Belgische luchtmacht nog altijd haar rolletje. De vraag die zich stelt, is wanneer de Nationale Overgangsraad uiteenbrokkelt: nog voor de machtsovername als die er komt, of toch erna. Als de stammen elkaar dan te lijf gaan, zit Libië onvermijdelijk op de glijbaan naar een Somalisch scenario. En dat is precies wat iedereen wou vermijden.

Hubert van Humbeeck