De barst in Londen

Na de felle uitbarsting van gratuit geweld likt het Verenigd Koninkrijk zijn wonden.

De Vlaamse Vereniging van Journalisten bezorgde alle redacties vorige week een dringende boodschap. Een lijst opgesteld door het International News Safety Institute in Londen met voorzorgsmaatregelen die verslaggevers in acht moesten nemen die op reportage wilden in het Verenigd Koninkrijk. De instelling adviseerde journalisten om de noodnummers in hun mobiele telefoon vooraf in te toetsen en altijd in groep te blijven. Ze moesten voorzien in bescherming voor hoofd en ogen, enkel- en kniebescherming dragen, kleren die niet gemakkelijk branden en een jas die messteken opvangt. En zo nog een en ander.

De indruk dat Londen, Birmingham en andere steden op het eiland zich in oorlogsgebied bevonden, werd nog versterkt door de mededeling van premier David Cameron dat het gebruik van rubberkogels was toegestaan en dat hij overwoog om het leger in te schakelen. Rechtbanken draaiden nachten door om amokmakers meteen te vonnissen. De regering dacht eraan een avondklok in te stellen en gsm-netwerken te storen.

De onverwachte uitbarsting van geweld was dan ook angstaanjagend. Het hele Verenigd Koninkrijk vraagt zich sindsdien af hoe dit in Godsnaam kon gebeuren. Er is ook niet direct een verklaring voor. Het ging niet om etnisch geweld, zoals in Los Angeles ooit of Parijs enkele jaren geleden. Het kan niet alleen op de rug van kansarmoede worden geschoven en het is tegelijk ook niet zomaar een uiting van louter criminaliteit. Er waren autochtone en allochtone Britten bij betrokken, jonge en wat oudere mensen, jongens en meisjes, werklozen en mensen met een – soms zelfs behoorlijke – baan. Het kan ook nog niet echt met de recente besparingen te maken hebben, want die laten zich nog niet overal voelen.

Politici wijzen op een gebrek aan opvoeding en discipline. Veel recht van spreken hebben ze niet. Tientallen leden van het Lagerhuis stonden twee, drie jaar geleden te kijk toen bleek dat ze op grote schaal sjoemelden met kostenvergoedingen. Vorige maand nam de top van de Londense politie ontslag omdat ze betrokken was bij het schandaal rond het pulpblad News of the World – een kring waarin David Cameron zelf goed bekend is. Bankiers verloren hun eer in de financiële crisis van 2008. Ze zijn geen van allen goed geplaatst om andere mensen lessen te geven in moreel verantwoord gedrag.

Ondertussen is wel duidelijk dat veel jonge mensen het gevoel hebben dat dit land en deze samenleving hen weinig te bieden hebben. Speelt politiek daarin een rol? Heeft het te maken met de veranderde economische omgeving, die niet meer in banen voorziet voor laaggeschoolde mensen? Zeker is dat Londen al jaren snijdt in programma’s voor welzijn, gezondheidszorg en onderwijs maar niet in prestigeprojecten zoals de Olympische Spelen. Zeker is ook dat de ongelijkheid en de uitzichtloosheid in het Verenigd Koninkrijk een bijna Amerikaanse drempel hebben bereikt.

Volgens het zakenblad The Economist verkeert het land in een morele malaise. De krant The Guardian stelt vast dat sociale en economische uitsluiting mensen hoe dan ook geen goed doet. Londen staart verbijsterd in de kloof in de samenleving. Politici van links en van rechts proberen voorlopig alleen snel garen te spinnen bij wat er is gebeurd.

Hubert van Humbeeck