Onder de schaduw van een Europese voogdij moet een ontslagnemende regering het getorpedeerde loonakkoord zien te redden.
De privésector moet het dit en komend jaar stellen zonder centraal loonakkoord. Toen de top van werkgeversorganisaties en de vakbonden drie weken geleden een moeizaam compromis bereikten, waren de reacties van de politieke partijen en in de media unisono positief. De opluchting was ingegeven door de ‘historische doorbraak’ in het dossier over een eenheidsstatuut voor arbeiders en bedienden, en veel meer nog door de politieke coma waarin dit land nu al acht maanden vertoeft.
De sfeer rond het sociaal overleg is intussen volledig omgeslagen, met ook veel zure commentaren over de interne democratie bij de vakbonden. Aan werknemerskant is er in elk geval geen meerderheid voor de gemaakte afspraken. Bij het ABVV hield 75 procent de duim omlaag, en het ACLVB stemde nipt tegen. Alleen het ACV gaf zijn fiat, maar niet zonder blikschade. Struikelblokken waren in hoofdzaak een minimale koopkrachtstijging in 2012 en de complexe fasering om de statuten van arbeiders en bedienden te harmoniseren. Dat laatste dossier zit daarmee opnieuw in de koelkast. Misschien kan het daar weer uit komen als het Grondwettelijk Hof voor de zomer andermaal de discriminatie tussen de twee werknemersgroepen aan de kaak stelt.
Door de patstelling in het sociaal overleg en omdat de loonwet van 1996 het zo voorschrijft, is de ontslagnemende federale regering nu aan zet. Formeel is dat kabinet een regering van lopende zaken, die in principe weinig kan doen. In de feiten treedt Leterme II al enige tijd op als een noodregering van almaar meer zaken. Om de brokken van het getorpedeerde loonakkoord te lijmen, heeft ze voor zichzelf enige bewegingsruimte gecreëerd. Met sussende boodschappen over de evolutie van de begroting in 2011 zijn de financiële markten voorlopig gekalmeerd. Voorts krijgen diverse anticrisismaatregelen, die als pasmunt in het ontwerp van loonakkoord waren opgenomen, stilaan een structureel karakter omdat ze telkens weer worden verlengd.
Premier Yves Leterme (CD&V) blokte eind vorige week op een Europese top ook een voorstel van de Duitse kanselier Angela Merkel over een ‘competitviteitspact’ af, omdat daarin onder meer sprake was van een afschaffing van de loonindexering en de verhoging van de wettelijke pensioenleeftijd. Daartegenover zou hij – na een één-tweetje met de koning in april – met een meerjarenbegroting en een sociaaleconomisch programma wel het ritme van het nieuwe ‘Europese semester’ kunnen respecteren.
Daarom zetten de sociale partners druk op de ketel. De werkgeversorganisaties en het ACV dringen aan op de uitvoering van het afgeschoten loonakkoord. De socialistische vakbond (en mogelijk ook de liberale vakbond en de christelijke LBC) gaat de actietoer op (met inbegrip van een staking op 4 maart) om de regering en in het bijzonder de PS daarvan te doen afzien. Een combinatie van sociale onrust en veel geschipper in een aftredende regering is alvast niet van aard om aan de strenge eisen van de Europese voogdij te beantwoorden.
Patrick Martens
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier