Zus Mirjam en ex-partner Connie Palmen herdenken Ischa Meijer 20 jaar na zijn dood

Ischa Meijer overleed op 14 februari 1995, uitgerekend op zijn 52ste verjaardag. © Belga Image

Op zaterdag 14 februari is het 20 jaar geleden dat Ischa Meijer op 52-jarige leeftijd overleed. Twee gelegenheidspublicaties zoomen in op dit wonderlijke enfant terrible.

Twintig jaar na Ischa Meijers plotse overlijden ten gevolge van een hartaanval, verschijnt een volledig herziene editie van ‘Mijn broer Ischa’ van Mirjam Meijer, Ischa’s jongere zus. Tegelijk wordt ook Ischa Meijers eigen ‘Brief aan mijn moeder’ (1974), waarin hij ongemeen hard met zijn mama afrekende, opnieuw uitgebracht in een luxe-uitvoering én met een voorwoord van Connie Palmen die de laatste partner was van Meijer.

Mirjam Meijer publiceerde een eerste versie van haar herinneringen aan haar oudere broer Ischa in 1996, een jaar na diens dood, terwijl Connie Palmen in 1998 haar ‘I.M.’ publiceerde, een romanesk in memoriam voor haar toenmalige partner Ischa.

Niet kindvriendelijk

Meijer, die 2 jaar geleden nog de fijngevoelige novelle ‘Hannah heet ik, Hannah Cohen’ presenteerde, brengt nuchter verslag uit van een moeilijke jeugd. Haar beide ouders – de Joodse historicus Jaap Meijer en moeder Lies – werden tijdens WO II afgevoerd naar Westerbork en Bergen-Belsen. Zij overleefden de kampen weliswaar maar de stemming ten huize Meijer – waar Mirjam samen met haar oudere broer Ischa en jongere broertje Job opgroeide – was niet bepaald kindvriendelijk te noemen. Haar vader ontpopte zich tot een gerenommeerde kamergeleerde maar gaf voor de rest nooit echt thuis terwijl mama haar eigen leven leidde en de kinderen eerder als een last dan een lust beschouwde.

Mirjam Meijer rechts op de foto
Mirjam Meijer rechts op de foto© Amphora Books

Agressieve gedrag

Ischa Meijer portretteerde het liefdeloze klimaat waarin hij opgroeide in ‘Brief aan mijn moeder’ dat nu dus wordt heruitgegeven en dat, zoals Kafka’s ‘Brief aan mijn vader’ voor hem, ongenadig afrekent met de vrouwelijke stamhoeder van de familie. ‘Mijn broer Ischa’ schetst een fijnmaziger en allicht realistischer beeld van hoe het er aan toeging in de jeugd van Ischa en de vier jaar jongere Mirjam. De jongere zus blijkt veel van de vader-dwingeland in de oudere broer te herkennen: “Hetzelfde agressieve gedrag, het steeds een ander in de rede vallen, de kleine, driftige, corpulente gestalte, de scherp, kortaangebonden stem …”. Over ‘Brief aan mijn moeder’ is ze duidelijk: “Ischa was weggedrukt door zijn vader en niet beschermd door zijn moeder. En dit was daarop zijn antwoord.”

Sneki in de boom

Palmen hing een vrij heroïsch-romantisch beeld op van Ischa Meijer in ‘I.M.’ en het zou best kunnen dat ze ook in dit voorwoord bij Ischa’s ‘Brief aan mijn moeder’ misschien iets teveel het wierookvat zal hanteren. In de prospectus van uitgeverij Prometheus heet het immers: “Voor deze nieuwe editie schreef Connie Palmen een ontroerend voorwoord – over de moed van een schrijver, de genade van een zoon.”

Mirjam Meijers relaas vermijdt alleszins de jubelende toon van een heiligenleven en zegt zonder veel omhaal wat er in Suriname en later in Bloemendaal aan de hand was: veel kommer en kwel maar ook veel geluksmomenten, zoals toen ze met Ischa en zijn vriendjes een boomhut timmerde in Paramaribo, of die keer dat ze een sneki in een boom zag zitten tijdens een verjaardagspartijtje.

Mirjam Meijer, ‘Mijn broer Ischa’, Amphora Books, Amsterdam, 60 blz., 15 euro

Ischa Meijer, ‘Brief aan mijn moeder’, Prometheus, Amsterdam (met een voorwoord van Connie Palmen)

Frank Hellemans

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content