Zijn Sherlock Holmes en Watson auteursrechterlijk beschermd of niet?

Borstbeeld van Sherlock Holmes-schepper Arthur Conan Doyle. © Belga (via EPA)

Een Amerikaanse rechter oordeelde dat Sherlock Holmes en heel wat andere personages bedacht door Sir Arthur Conan Doyle tot het publieke domein behoren. De erven Conan Doyle zijn niet van plan zich bij dat oordeel neer te leggen.

Aan het Amerikaanse vakblad Publishers Weekly gaf de Conan Doyle Estate begin 2014 bij monde van advocaat Benjamin Allison te kennen tegen het oordeel van de rechtbank van Chicago in beroep te gaan. Het Conan Doyle Estate bezit tot 2022 nog de rechten op tien van de in totaal 56 kortverhalen en vier romans rond privédetective Sherlock Holmes. Het meent daarom ook nog de rechten op de personages te bezitten die in deze verhalen voorkomen, waaronder uiteraard Sherlock Holmes zelf en zijn compagnon Watson.

Juridisch gebekvecht

Sherlock Holmes, Dr. Watson, Irene Adler, professor Moriarty en de vele andere kleurrijke personages die Sir Arthur Conan Doyle tussen 1887 en 1927 in het leven riep, worden door misdaadauteurs geregeld opgevoerd in cameo’s en in nieuwe Holmesverhalen. Tot nu deed dat bij het Conan Doyle Estate telkens de kassa rinkelen, omdat auteurs die Holmes en co vandaag opvoeren van het Estate toelating moeten krijgen en daarvoor rechten betalen.

Op tien verhalen na behoren alle Holmesverhalen in de VS tot het publieke domein. Ze kunnen daar dus opnieuw worden verspreid zonder dat er auteursrechten voor moeten betaald worden. Vreemd genoeg waren de personages echter niet vrij te gebruiken, bijvoorbeeld door wie nieuwe verhalen rond de geniale speurneus wil verzinnen. Althans, die situatie dwong het Conan Doyle Estate tot nu toe steeds af in en buiten de rechtbank.

Free Sherlock

Een onrechtvaardige situatie, zo vond Sherlock Holmes-kenner en schrijver Leslie S. Klinger, die samen met Laurie R. King een bundel nieuwe Holmesverhalen – ‘In the Company of Sherlock Holmes’ – klaar heeft, maar deze wil uitgeven zonder dat de erven Conan Doyle langs de kassa passeren. Hij spande daartoe op 14 februari 2013 een proces aan tegen het Conan Doyle Estate. Daarvan deed hij onder het motto ‘Holmes belongs to the world’ geregeld verslag op zijn blog Free Sherlock. Op 23 december haalde hij gedeeltelijk zijn slag thuis.

Een federale rechtbank in Chicago besloot dat Klinger wat in de verhalen van vóór 1923 voorkomt tot het publieke domein behoort en stof voor nieuwe verhalen kan vormen. De verhaalstof in de tien verhalen gepubliceerd na 1923 blijft daarentegen beschermd tot 2022.

Wordt vervolgd

Klinger gaat er van uit dat hij dankzij het rechterlijk verdict vanaf nu vrijuit mag beschikken over alle personages die in de niet-beschermde verhalen voorkomen. Maar dat is buiten de erven Conan Doyle gerekend. Bij het Conan Doyle Estate doen ze hard hun best de uitspraak van de rechter in Chicago anders te lezen: koppig houden ze vol dat de persoonlijkheid van Holmes en Watson, zoals bekend bij het brede publiek, pas tot volle ontplooiing kwam in de laatste verhalen en die karakterelementen nog steeds auteursrechterlijk beschermd worden.

Klinger is echter overtuigd dat de strijd gestreden is: “Het hof sprak zich omzichtig niet uit over het feit of de personages nu wel of niet auteursrechtelijk beschermd zijn. Integendeel, het hof zei dat bepaalde karakterelementen niet beschermd worden.” Er is echter nogal wat geld mee gemoeid en dus wordt de strijd om de vrijheid van Sherlock Holmes ongetwijfeld vervolgd.

Jeroen Bert

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content