Vandaag wordt de Nederlandse auteur Cees Nooteboom 80. Als er ooit nog eens een Nederlandtalige schrijver de Nobelprijs wint, is hij het wel.
Nu de Grote Drie (Reve, Mulisch en Hermans) er niet meer is, resideert Nooteboom alleen op de Nederlandstalige Parnassus. Vandaag wordt Nooteboom 80 jaar maar eigenlijk voelt hij zich al lang tijdloos en zo schrijft hij ook.
Het is geen toeval dat Nooteboom zich de laatste jaren in zijn boeken bij voorkeur rechtstreeks tot de natuur richt, of zelfs tot de goden. ‘Brieven aan Poseidon’ (2012), Nootebooms laatste en in zekere zin ook zijn literair testament, is een bron van onversneden levenswijsheid voor de trage lezer. Op Menorca, waar hij een tweede verblijf heeft, spiedt hij naar de oude onderwatergod Poseidon die, zoals Nooteboom, voortdurend naar het wateroppervlak boven hem tuurde. Op een analoge, intense manier kijkt de schrijver naar de wereld rondom hem. Geleidelijk aan geeft die onder Nootebooms insisterende blik de dieperliggende waarheid onder haar oppervlakte prijs.
Presocratisch
De laatste jaren oefende Nootebom zijn presocratische schrijversblik in fragmentair proza waarin universele observaties over mens, dier en plant de boventoon voeren. Vroeger bedde hij zijn aperçu’s in reisreportages in. Nooteboom wordt dan ook als de grote pionier van de Nedelandstalige kwaliteitsreisliteratuur beschouwd. Zijn reisboeken werden de laatste jaren trouwens verzameld en herdrukt. Ter gelegenheid van zijn 80ste verjaardag werden zijn reisverhalen voor het glossy maandblad ‘Avenue’ nu gebundeld heruitgegeven.
Maar Nooteboom hanteert die lucide blik op alles wat en iedereen die beweegt, ook in zijn romans. ‘Rituelen’ (1980) heeft nog niets van zijn oorspronkelijke glans verloren en blijft de beste introductie tot Nootebooms fictiewerk.
De werkelijkheid prijzen
Nooteboom heeft ondertussen alle mogelijke literaire prijzen gewonnen. De laatste jaren wordt hij steevast bij de finale kanshebbers voor de Nobelprijs Literatuur genoemd. Nooteboom ligt van die geruchten al lang niet meer wakker. Hij voert ondertussen gesprekken met de mythische wereld rondom hem waar prijzen niet bestaan tenzij als werkwoord: in de betekenis van ‘de werkelijkheid roemen en eren’. Dat is het wat hij als geen andere auteur doet in zijn geschriften.
Biografisch gesprek
Ex-Knack-redacteur Piet Piryns had een marathongesprek met Nooteboom dat binnenkort in boekvorm verschijnt onder de titel ‘Met lopen nooit meer opgehouden’. Wie de voornaamste etappes in Nootebooms leven wil leren kennen, kan bij Piryns terecht die het interview concipieerde als een biografie in interviewvorm. Literatuurwetenschapper Alberto Manguel schreef een ‘Verjaardagsbrief voor Cees Nooteboom’ die eveneens in het najaar bij De Bezige Bij verschijnt en die allicht meer inzoomt op de intrinsieke kwaliteiten en kernthema’s van Nootebooms oeuvre.
Frank Hellemans
