‘Velen zien ons nog altijd als de vijand’ (Daniël Ropers)

De Staat van het Boek van maandag 23 april: weifelen over welke richting het boek uit moet.

Op Wereldboekendag organiseerde het BoekenOverleg, de koepel van de Vlaamse boekensector, in de Antwerpse Singel een dialoog tussen alle traditionele spelers in het boekenvak: ‘De Staat van het Boek’. De Nederlandse schrijver Marc Reugebrink, wiens boek ‘Het geluk van de kunst’ morgen in de winkel ligt, begint het debat met een sneer naar de boekenhandels: “De meeste proppen zich vol met stapels van een handvol bestsellers, terwijl de rest van het leesvoer in een stoffig hoekje geparkeerd wordt. Zij werken enthousiast mee aan het creëren van een volstrekte monocultuur, waarbij het socialistisch realisme van de voormalige Sovjet-Unie nog een bron van diversiteit is.”

Stofzuigerverkopers René Bego, directeur van uitgeverij Mo’Media, zegt dat het tijd wordt dat uitgevers zich meer concentreren op auteurs. Zijn oplossing: het aantal titels in uitgave beperken. “Kies voor 20 of 30 titels, waarbij de begeleiding met de schrijver primeert.”

Volgens Reugebrink zijn de auteurs vandaag al gereduceerd tot merken. “Ik heb meegemaakt dat schrijvers te horen kregen dat ze het verkeerde boek hebben geschreven. Het was te literair, of te weinig sexy. Uitgevers gedragen zich dan ook als stofzuigerverkopers die de fabrikant verwijten dat hij geen auto’s maakt. Als het boek niet verkocht wordt, ligt dat volledig aan hen.”

Behoefte lezers centraal
De discussie verlegt de nadruk naar internetdistributeur Bol.com, de nog steeds gehate concurrent van vele boekenhandels. “Velen zien ons nog altijd als de vijand. Het is ongelofelijk hoe negatief initiatieven die inspelen op de behoefte van de lezer onthaald worden”, reageert Bol.com-directeur Daniël Ropers. Het internetbedrijf haalde in 2010 een recordomzet van 318 miljoen euro.

Bol.com heeft een heel belangrijke rol gespeeld in de introductie van het digitaal lezen in Nederland, maar ook in België duiken E-readers en E-books meer en meer op. “Wij hebben de kans om een digitaal aanbod te creëren, wat voorkomt dat mensen massaal de illegaliteit induiken”, argumenteert Ropers nog.

De meerwaarde van een uitgever
Waarom zou een schrijver nog naar een uitgever stappen, terwijl hij met self-publishing of literaire agenten die speler kan vermijden? Harold Polis van uitgeverij De Bezige Bij in Antwerpen ziet weinig heil in de self-publishingindustrie. “Wat ben je daarmee? Winst zit nog altijd in het bereiken van publiek”, scherpt Polis het mes.

Vlaams schrijver Christophe Vekeman vindt een uitgever nog altijd essentieel, omdat die werkt als een filter die een waardebeoordeling meegeeft voor de lezer, een soort goedkeurende stempel. “Een uitgever kan je niet wegdenken uit het proces, al was het maar omwille van het redactioneel aspect, de vormgeving en de begeleiding voor en na de publicatie.”

Volgens Polis zit een groot deel van de uitgeverswereld gevangen in een analoge wereld en is de lezer al geëvolueerd naar digitale verwachtingen.

Facebooken en twitteren “Facebook en Twitter gebruiken om als auteur in contact te komen met lezers? Bespaar me dat. Enkel door lezingen en gesprekken krijg ik feedback van mijn lezers”, waarmee Erik Vlaminck niet mee op de trein van sociale media springt. Vlaminck is eminent schrijver en gekend -bewust niet bekend- van werken als ‘Het Schismatieke schrijven’ (2005) en ‘Brandlucht‘ (2011) en is voorzitter van het BoekenOverleg, de koepel van de Vlaamse boekensector.

Iedereen recensent
Vlaminck leest al lang niet meer wat lezers op blogs over zijn boeken schrijven. Dat komt omdat de dialoog er schofferend en beledigend is. “Daarbij, twee derde van de mensen die boeken kopen zijn 50-plussers. Net zij zijn niet actief op die nieuwe sociale media”, suggereert hij. Dat boekenclubs herleven, vindt Vlaminck wel een positief punt. “Mensen willen weer face-to-face praten over boeken.”

Onder de kerstboom
Mocht het boek dan toch door een pyromaan verdwijnen, heeft Vlaminck alvast een nieuwe vorm bedacht: “Ik ga er van uit dat een heel hoog percentage van de verkochte boeken, cadeauboeken zijn. Een E-book kan je niet onder de kerstboom leggen, tenzij je dat fysiek maakt. Zet zo’n digitaal boek op een usb-stick en leg het in een mooi doosje.”

Het verdict? Het is nog altijd een beetje zoeken naar innovaties die het boek in zijn waardigheid laten. (SDG)