Tom Lanoye Nobelprijskandidaat: late aprilvis

Als we Mark Eyskens mogen geloven, komt Tom Lanoye in aanmerking voor de Nobelprijs Literatuur.

Tom Lanoye was de laatste weken niet uit de media weg te branden. Hij promootte ‘Heldere hemel’, zijn boekenweekgeschenk, tot in Timboektoe toe en maakte ondertussen het Hollandse publiek warm voor ‘Sprakeloos’, zijn moederroman, door fragmenten ervan op de bühne te brengen.

Lanoye is een podiumbeest en een rasperformer. Zijn lelijke Wase tweeklanken moet je er dan maar bijnemen. Hij houdt van groteske theatraliteit en is op zijn best in het bewerken van bekende toneelteksten richting grandguignol.

Volstaat dat om in aanmerking te komen voor de Nobelprijs Literatuur? Allicht dat Mark Eyskens, die ook graag de media bespeelt, zich heeft laten verblinden door Lanoye’s podiumkunstjes. Eyskens was maar al te verguld toen hij Lanoye’s ‘Heldere hemel’ in Nederland enkele weken geleden samen met Lanoye zelf mocht lanceren. De mediageile Eyskens en Lanoye: two of a kind?

Wie Lanoye’s prozateksten leest – van ‘Heldere hemel’ en ‘Sprakeloos’ tot ‘De Monstertrilogie’ en ‘Kartonnen dozen’ – vindt weinig literair beklijvends. Lanoye heeft een goed oor voor dialogen – die ingebakken zin voor theatraliteit, weet je wel – maar als verteller weet hij in de regel geen maat te houden. Hij neemt zijn personages niet ernstig en laat ze als marionetten in een groteske poppenkast in de meest extreme situaties belanden.

Lanoye neemt namelijk alleen zichzelf au sérieux en is eigenlijk niet geïnteresseerd in het leven van anderen, zoals het is. Dan maar mikken op effectbejag en mediatieke oneliners. Moraal van Lanoyes verhaal: alles is toeval. Je kan dus maar beter als individu het heft zelf in handen nemen en je leven als een controlefreak sturen. Lanoye’s self made winkeltje draait aardig en lijkt hem dus gelijk te geven in zijn middenstandsfilosofie.

Allemaal niets mis mee. Maar wie als minister van Staat dergelijke toneelkunstjes voor grote literatuur verslijt, moet dringend zijn literaire klassiekers eens herlezen.

Ondertussen raakte bekend dat Cees Nooteboom en Leonard Nolens door de Letterenacademies in Vlaanderen en Nederland als potentiële Nobelprijskandidaten naar voor worden geschoven. Zij hebben gelukkig wel oog voor literaire kwaliteit, voorbij de waan van de dag en het podium.