‘Sodom’ van Marquis de Sade is weer in Parijs

Les Cent Vingt Journées de Sodome ou l'École du libertinage © AFP

Na heel wat omzwervingen is het manuscript van Marquis de Sades ‘Les Cent Vingt Journées de Sodome ou l’École du libertinage’ (‘De 120 dagen van Sodom of De school der losbandigheid’) weer in Frankrijk beland.

Marquis de Sade (1740-1814) schreef zijn ‘120 dagen van Sodom’ in een cel in de Bastille. Over het papier waarop hij misschien wel de beruchtste pornografische tekst uit de wereldliteratuur neerpende is men het niet eens. In elk geval bestaat het script op een rol papier van twaalf meter lang en elf centimeter breed. Volgens kenners van de Sade kon de auteur op die manier zijn gewaagde exploot gemakkelijk voor zijn cipiers verborgen houden. Een bekrachtiging van hun these dat de auteur economisch moest omgaan met zijn papiervoorraad zien de experts in de toedracht dat de rol zo dicht beschreven is dat de Sades miniatuurschrift soms met de loep ontcijferd moest worden. Anderen menen dat de rol slechts een kopie is van een origineler manuscript dat verloren is gegaan. Met het neerschrijven van zijn tekst begon de Sade op 22 oktober 1785. Zevenendertig dagen later was hij ermee klaar.

Gestolen of gekocht?

De Bastille werd op 14 juli 1789 bestormd, een datum die als de opmaat van de Franse Revolutie wordt beschouwd. Kort daarvoor was de Sade overgebracht naar het krankzinnigengesticht van Charenton (het decor voor Peter Weiss’ theaterstuk ‘Marat/Sade’ uit 1962). Het manuscript van ‘Sodom’ werd bij de bestorming van de Bastille ontdekt.

In 1929 kwam de Sades manuscript in het bezit van Marie-Laure de Noailles, een vrouwelijke mecenas van de Franse surrealisten (en een vriendin van Jean Cocteau), een nazaat van de schrijver van ‘Sodom’.

In 1982 werd het manuscript, dat inmiddels in het bezit van Noailles’ dochter was gekomen, gestolen door uitgever en huisvriend Jean Grouet, die de rol uit Frankrijk naar Zwitserland smokkelde en het voor 300.000 Zwitserse franken (ca. 240.000 euro) verkocht aan Gérard Nordmann, een Geneefse verzamelaar van erotische manuscripten. Alle Franse pogingen om het script terug naar Frankrijk te halen mislukten. Volgens de Zwitserse rechtbanken had Grouet het script niet gestolen, maar te goeder trouw gekocht. Omdat de rol echter op een Interpol-lijst van onrechtmatig verworven goederen stond, kon het script Zwitserland niet meer verlaten. De Sades ‘Sodom’ verdween in een Zwitserse safe.

Zeven miljoen euro

Maar nu is de Sades script weer in Frans bezit. Het werd gekocht door Gérard Lhéritier, een privéverzamelaar van manuscripten, voorzitter en oprichter van de private bibliofiele vereniging Aristophil en eigenaar van het Parijse Museum voor Brieven en Manuscripten op de boulevard Saint-Germain. Na drie jaar van moeizame onderhandelingen betaalde Lhéritier uiteindelijk zeven miljoen euro voor de Sades script, waarmee het een van de drie kostbaarste handgeschreven documenten is die ooit in Frankrijk werden aangekocht. Ook de familie Noailles, die zich als de morele eigenaar van de Sades script beschouwde, kreeg een schadevergoeding uitbetaald. Iedereen is met de afloop tevreden, behalve de BNF (Bibliothèque Nationale de France) die ook aanspraak maakte op het manscript van ‘Sodom’. Maar na alle juridische geschillen die Nordmann met de Franse staat had uitgevochten wilde de Geneefse verzamelaar niet meer met de Franse staat onderhandelen.

In september wordt de Sades manuscript van ‘Sodom’ in het Parijse Musée des Lettres et des Manuscrits voor het grote publiek tentoongesteld.

Piet de Moor

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content