Seks verandert alles, ook een moeilijke regeringsvorming

Jeroen Bert vraagt zich af of ‘Lysistrata’, de antieke komedie van Aristophanes, niet de perfecte inspiratie biedt om de moeilijke regeringsonderhandelingen na 25 mei, waar Di Rupo dit weekend al voor vreesde, te counteren.

Premier Di Rupo heeft het gezegd! Na 25 mei is de kans groot op alweer een uitzichtloos potje onderhandelen. Als dat het geval is, dan biedt de antieke Griekse komedie ‘Lysistrata’ een idee voor een doortastend drukkingsmiddel: een seksstaking.

Niet u en ik natuurlijk. Het is niet omdat onze politici in een of ander Hertoginnedal rondjes blijven draaien, dat wij onszelf relationele pleziertjes moeten ontzeggen. Maar er valt misschien wel een beroep te doen op zij die de politici doorgaans door dik en dun steunen, hun meest loyale achterban: de sterke vrouw achter de toppoliticus. Of – dit is de 21ste eeuw! – de sterke man achter de toppoliticus.

Kinneklop

Wij roepen bij deze en in willekeurige volgorde op om volmondig neen te zeggen: mijnheer Rutten, mevrouw Beke, mevrouw De Wever, mevrouw Tobback, mijnheer Onkelinx, mevrouw Michel, mijnheer Madame Non, een eventuele mijnheer Di Rupo, en alle andere mevrouwen en mijnheren van zij die na 25 mei rond de onderhandelingstafel zullen zitten. Zolang de onderhandelingen duren geen seks meer. Benen toe, gulp hermetisch dicht. Kinneklop.

Het is een ideetje dat bijna letterlijk zo oud is als de straat. De Atheense komedieschrijver Aristophanes kwam er rond 411 v.Chr. mee op de proppen naar aanleiding van de eindeloze Peloponnesische Oorlog tussen Athene en Sparta en hun respectieve bondgenoten. Het gehakketak tussen de twee bekendste steden van het klassieke Griekenland was op het ogenblik dat Aristophanes in zijn pen kroop om ‘Lysistrata’ te schrijven bijna twintig jaar (van in totaal zo’n 27 jaar) aan de gang. Ruim voldoende om er de buik van vol te hebben en vooral hoog tijd om er wat politieke en maatschappelijke satire tegen aan te gooien.

In deze meesterlijke zedenkomedie, die in 1982 bewerkt werd door Hugo Claus, roept de buitengewone Lysistrata de vrouwen van Athene, Sparta en andere betrokken Griekse steden op om geen seks meer te hebben met hun mannen en minnaars. Alle mannen dragen immers op de een of andere manier bij tot de niet aflatende oorlog met Sparta. Het doel is eenvoudig: hen dwingen om te onderhandelen en vrede te sluiten.

Het middel is echter niet zo vanzelfsprekend: de mannen zijn aanvankelijk niet van plan om aan hun hysterische vrouwen toe te geven en kunnen, gehard door de strijd, nog wel even op droog zaad blijven zitten. Lysistrata heeft de vrouwen dan wel een eed laten afleggen dat ze zullen volharden in hun onthouding, maar het vlees is zwak en dus dreigen voortdurend seksstakers ’te capituleren’. Eind goed al goed echter in deze komedie, want een jonge schone, genaamd Verzoening, brengt de goesting onder de tuniek naar een hoogtepunt en dus leggen de mannen de geschillen alsnog bij. Tijd voor een feestje op de Acropolis.

Meesterprovocateur

‘Lysistrata’ is in de eerste plaats een satirische aanklacht tegen een geldverslindende oorlog die een einde zou maken aan de Gouden Eeuw van de Griekse stadstaten en in het bijzonder aan deze van Athene. Daarnaast is ‘Lysistrata’ vooral ook een zedenkomedie die bulkt van de innuendo, geschreven door een auteur die niets of niemand ontzag en van chargeren en provoceren een kunst maakte. Het leverde hem meerdere aanklachten op wegens smaad en laster.

De invloed van Aristophanes op de publieke opinie moet groot geweest zijn. Het beeld dat hij in ‘Wolken’, zijn andere satirische meesterwerk, schetste van Socrates zou een rol hebben gespeeld in diens veroordeling tot het drinken van de gifbeker. En of het een met het ander te maken heeft valt sterk te betwijfelen, maar na de eerste opvoering van ‘Lysistrata’ in 411 duurde het conflict tussen Athene en Sparta nog ‘slechts’ zeven jaar.

Als er dus iemand is bij wie er inspiratie te halen valt hoe met soft power de machtigen in onze maatschappij tot een compromis te dwingen, dan is het Aristophanes. Al moeten we toegeven dat bij een realiteitstoets er al snel een paar praktische problemen opduiken. Iets wat de tijdgenoten van Aristophanes ook moeten opgemerkt hebben.

Vanavond niet, schat

Als de Atheense mannen jaren van huis weg waren om oorlog te voeren en in de praktijk dus al lang geen seks meer hadden gehad met hun eigen vrouw, dan zal de seksstaking van Lysistrata en co wellicht niet zo veel indruk hebben gemaakt. De hamvraag is dus of zo’n seksstaking wel zin heeft. Want de Belgische toppolitici zijn een beetje in hetzelfde bedje ziek als de Atheense en Spartaanse soldaten. In verkiezings- en onderhandelingstijd – wat in België de voorbije jaren quasi onafgebroken het geval was – staat het (huwelijkse) seksleven van toppolitici namelijk op een chronisch laag pitje.

Als we Bart De Wever mogen geloven tenminste. “Bij ons is ‘Vanavond niet, schat’ helaas de regel en ‘Vanavond wel, schat’ de uitzondering. Maar ach, wat moet dan een gezin zeggen waarvan pa een half jaar vastzit op een booreiland of op missie is in Afghanistan?” Zo klinkt het in het vorige week bij uitgeverij Van Halewyck verschenen ‘Ik ben (niet) staatsgevaarlijk’, een bloemlezing van de oneliners waarmee De Wever Vlaanderen de voorbije jaren vermaakte.

Haalbaar of niet, het lezen van ‘Lysistrata’ wordt er niet minder leuk op. Want hé, het is satire, en dus mag de werkelijkheid flink aangedikt worden. En mag er vooral gelachen worden. Is er trouwens iemand die het stuk na 25 mei weer op de planken wil brengen? Elke dag, tot er een nieuwe regering is gevormd? Dan komen we graag kijken. En opnieuw. En opnieuw. En opnieuw. Al hoeven er nu ook weer geen 541 voorstellingen te komen. Trop is te veel!

Jeroen Bert