Schelden of iemand versieren met de hulp van de 450-jarige Shakespeare

450 jaar na zijn geboorte op 23 april 1564 zijn de toneelstukken en sonnetten van William Shakespeare nog steeds zo in trek dat ze niet gauw stof zullen vergaren. En ze zijn inzetbaar op heel diverse fronten van het leven.

Met grote thema’s als de (onmogelijke) liefde is het geen verrassing dat citaten uit het werk van de bard het goed doen bij romantische zielen zonder inspiratie die hun liefde toch poëtisch willen uiten. Dat hebben ze op het internet goed begrepen. Wat simpel gegoogel met de zoektermen ‘Shakespeare’ + ‘love quotes’ leidt ons naar zo maar eventjes 12.000.000 sites waarop Shakespeariaanse liefdescitaten te vinden zijn.

De combinatie ‘Shakespeare’ en ‘Valentine’s day’ levert iets minder hits op, ‘maar’ 9.530.000. Hij heeft het natuurlijk zelf gezocht, met die ultieme liefdestragedie ‘Romeo en Julia’. Bovendien droeg hij zelf zijn steentje bij tot de popularisering van Valentijnsdag, die opduikt in ‘Een midzomernachtsdroom’ en ‘Hamlet’.

Laat het duidelijk zijn: je liefde uiten of iemand versieren lukt beter met Shakespeare dan met een karamellenvers of een foute openingszin. Maar er spaarzaam mee omspringen is niettemin de boodschap. Shakespeare als matchmaker is nu ook niet zó origineel.

Zoete wraak

Van liefde naar wraak is in het werk van Shakespeare maar een kleine stap. Hij blijkt vooral een goede inspiratiebron voor spitsvondige beledigingen te zijn. Op websites als www.shakespeareaninsulter.com kun je jezelf naar hartenlust door de bard laten beledigen of inspiratie opdoen voor dat gesprek waarin je eens goed je gedacht wil zeggen. Een paar om in te kaderen: “Thou malodorous, poisonous, plume-plucked and clapper-clawed rapscallion!” of “Sell your face for five pence and ’tis dear.” En de website pangloss.com biedt voor de vuilgebekte doe-het-zelvers een Shakespeare insult kit aan, waarmee je flarden venijnige citaten tot eigen beledigingen kan combineren. En voor wie wat hulp in zakformaat nodig heeft, is er de sprekende Shakespeare Insult Wallet.

Wie een rot ei met iemand te pellen heeft, kan naar het voorbeeld van Edd Joseph nog een stapje verder gaan in het gebruiken van het van wraakgevoelens doordrongen oeuvre van Will met de quill. De twintigjarige Joseph kocht begin maart 2014 een spelconsole voor een prikje via het internet. Het ding werd echter nooit geleverd en toen besloot hij wraak te nemen aan de hand van het werk van Shakespeare – letterlijk!

Joseph stuurde per sms het verzamelde toneelwerk door. Dankzij een goed abonnement en een smartphone-app kreeg hij één toneelstuk per keer gratis verstuurd. Bij de ontvanger kwam elk toneelstuk als honderden tot meer dan duizend sms’jes aan. Hamlet was bijvoorbeeld goed voor 1143 en McBeth voor 600 aparte sms’en. De 37 stukken die Shakespeare ooit schreef zouden overeen komen met bijna 30.000 sms’en. Iemand aan de andere kant van de lijn werd wellicht, vermoedelijk, waarschijnlijk een beetje overrompeld.

Hip Hop Shakespeare Company

Herinnert u zich nog de bloederige vetes tussen rappers van de East Coast en die van de West Coast eind jaren 1990? Met schietpartijen die het leven kostten aan onder meer Tupac en The Notoriuous B.I.G.? Zo ja, dan zal het u wellicht niet verwonderen dat er een link mogelijk is tussen hiphop en Shakespeare. Was zijn werk bij momenten niet bijzonder gewelddadig en bloederig en met een hoop doden op het einde? Staat het niet bol van de spitsvondige beledigingen waar een goed van de tongriem gesneden MC zijn voordeel mee kan doen?

Ja, maar het echte verband tussen hiphop en Shakespeare is volgens de Londense rapper Akala van een heel andere orde. Akala is een van de oprichters van de Hip Hop Shakespeare Company, een artistiek en educatief gezelschap dat enerzijds de artistieke, poëtische en narratieve kwaliteiten van hiphop onder de aandacht wil brengen en anderzijds de drempel naar het werk van Shakespeare voor een jong, stedelijk en multicultureel publiek wil verlagen.

Als we de Londense rapper en eigenzinnige Shakespearekenner Akala mogen geloven, zijn (goeie) hiphop en de taal van Shakespeare “both alike in dignity”. Al was het maar omdat ze zonder dogma’s creatief gebruik maken van taal en ook hetzelfde versritme hanteren: een jambische vijfvoeter, wat het werk van Shakespeare bijzonder geschikt maakt om het op beats te rappen.

Bovendien zijn zowel hiphop als het werk van Shakespeare volgens Akala het slachtoffer van misvattingen. Hiphop is in wezen intellectueel, filosofisch en maatschappijkritisch van aard, zegt hij, in tegenstelling tot wat veel koele minnaars en regelrechte criticasters denken op basis van de patserige en seksistische hiphop van de videoclips. Shakespeare wordt dan weer heel eng bekeken als een voorbeeld van elitecultuur, terwijl het oorspronkelijk gespeeld werd voor een heel breed publiek, waarvan een groot deel ongeletterd was.

Akala legt het allemaal virtuoos uit in deze sessie van TEDx Talks.

Shakespeare in therapie

Recent onderzoek lijkt aan te tonen dat het spelen van stukken van Shakespeare autistische kinderen leert beter hun gevoelens te uiten en de gevoelens van anderen te interpreteren. Het idee komt van Kelly Hunter, een actrice bij de Royal Shakespeare Company die in 2007 een workshop startte waarin ze via het overdreven acteren van rollen uit stukken van Shakespeare autistische kinderen leerde kennis maken met emoties en het uitdrukken van emoties. Dat werkte zo bemoedigend dat ze ondertussen samenwerkt met de Ohio State University om een wetenschappelijke verklaring te vinden voor haar Hunter Heartbeat Method.

Jeroen Bert