Oorlog in Europa 75 jaar na begin WO II?

Een aantal Poolse intellectuelen is bezorgd over de Russische agressie in Oekraïne. De historica Anne Applebaum vraagt zich af of Europa op een grote oorlog afstevent. En een Duits-Poolse documentaire blikt vanavond om 20.15u terug op het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog, 75 jaar geleden.

De Poolse regisseur Roman Polanski (°1933) doorstond Hitlers jodenvervolging in het getto van Krakau. Zijn moeder werd in Auschwitz-Birkenau vermoord. De Poolse historicus, publicist en politicus Wladyslaw Bartoszewski (°1922) hielp in Polen mee aan het redden van meer dan 70.000 joden. Hij overleefde Auschwitz. Polanski en Bartoszewski behoren tot de generatie die de Tweede Wereldoorlog nog heeft meegemaakt. Maar ook jongere Polen komen aan het woord in een tweedelige documentaire serie van het Duitse ZDF en het Poolse TVP over het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog, nu 75 jaar geleden. Tot die jongere generatie behoren de Poolse schrijver Andrzej Stasiuk en de Pools-Amerikaanse historica Anne Applebaum, bekend van haar studies over de communistische wereld (‘Goelag’, ‘IJzeren Gordijn’). Applebaum is de echtgenote van de Poolse minister van Buitenlandse Zaken Radek Sikorski. Verder komen internationale zwaargewichten zoals de Hitlerbiograaf Ian Kershaw en de Britse expert van de Tweede Wereldoorlog Richard Overy aan het woord.

Serie over WO II

Vanavond om 20.15u wordt ‘Der erste Tag’ uitgezonden, volgende week dinsdag volgt op hetzelfde uur ‘Das erste Opfer’. De serie is vooral interessant op de achtergrond van de ‘crisis’ in Oekräine en de zogenaamde ‘hybride oorlog’ die de troepen van Vladimir Poetin er samen met de Russische separatisten tegen het regime in Kiev voeren. Poetins doel is dubbel: de verovering van de zuidoostelijke Oekraïne (Novorossia) om een landbrug naar de Krim te slaan, en het tot stand brengen van een corridor naar Transnistrië en Moldavië.

In een bijdrage voor de Washington Post vraagt Anne Applebaum zich af of het in de gegeven omstandigheden al dan niet dwaas is om serieus rekening te houden met de mogelijkheid van een grote oorlog in Europa. In augustus 1939 genoten de mensen in Polen en Europa van het leven, terwijl ze er beter aan gedaan hadden alles te laten vallen en zich op de totale oorlog voor te bereiden.

Russisch imperialisme

Verder hebben een aantal Poolse intellectuelen gisteren een manifest gelanceerd waarin ze aan Europa, de Europese intellectuelen en politici appelleren om 75 jaar na het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog niet opnieuw te capituleren voor een agressie, die dit keer uit Rusland komt. Ze roepen op tot een nieuwe Oostpolitiek en hekelen Frankrijk, dat wapens aan Rusland levert terwijl de EU met haar softe sancties tegen Moskou helemaal geen indruk op Poetin maakt. Tot de ondertekenaars van het appel behoren talrijke Poolse historici en naast vele andere schrijvers tevens de bij ons bekende auteurs Olga Tokarczuk en Wojciech Kuczok. Ook regisseur Andrzej Wajda ondertekende het appel. Als president François Hollande werkelijk wapenuitrusting aan Moskou levert, moeten de Europese burgers Franse producten boycotten, aldus de ondertekenaars.

‘Wie verder aan business as usual doet riskeert de dood van duizenden Oekraïners en Russen, de exodus van nog eens honderdduizenden vluchtelingen en nog meer aanvallen van Poetins imperialisme tegen andere landen. Gisteren Danzig, nu Donetsk. We kunnen niet aanvaarden dat Europa in de komende jaren met een open bloedende wonde leeft,’ aldus de Poolse ondertekenaars die ervoor pleiten om inzake energie uitwegen te zoeken voor de Europese afhankelijkheid van Rusland.

Donald Tusk

In Polen wordt de benoeming van premier Donald Tusk als nieuwe voorzitter van de Europese Raad natuurlijk als een positieve ontwikkeling ervaren. Daardoor krijgt het ongeruste Midden-Europa een belangrijke stem in het koor van de Europese Unie, wat vooral de Baltische landen verheugt die zich niet zonder reden door Rusland bedreigd voelen. Poetin zou ook wel eens kunnen overwegen om zich een weg naar de enclave Kaliningrad te banen, wat voor de NAVO een casus belli zou zijn aangezien Letland, Estland en Litouwen in tegenstelling tot Oekraïne deel uitmaken van het westers militair bondgenootschap.

Piet de Moor