Mario Vargas Llosa protesteert tegen ontmanteling El País

Meer dan twintig bekende schrijvers en kunstenaars, die regelmatig als columnisten aan het Spaanse blad ‘El País’ meewerken, hebben in een open brief tegen vermeende censuurmaatregelen van de hoofdredactie en tegen massa-ontslagen geprotesteerd.

Tot de ondertekenaars behoren de schrijvers Mario Vargas Llosa, Javier Marías, Rosa Montero en Antonio Muñoz Molina. Verder ook de filosoof Fernando Savater en de regisseur David Trueba.

Het jongste strijdpunt is een artikel van de historicus Santos Juliá dat door de hoofdredactie van ‘El País’ zodanig werd ‘bijgewerkt’ dat Juliá van censuur gewaagde en zijn medewerking aan de krant definitief opzegde.

In de redactie van de grootste krant in Spanje heersen grote spanningen omdat 149 redacteurs – zowat een derde van de ploeg – wegens financiële problemen van het moederconcern Prisa ontslagen worden. In de nationale gedrukte media is daarover niet veel te horen omdat de meeste Spaanse kranten zelf met geldtekort te kampen hebben, maar online en op de sociale netwerken valt toch heel wat intern nieuws te rapen.

In ‘El País’ zelf wordt de strijd door de redacteurs clandestien gevoerd. Toespelingen op het redactionele onbehagen manifesteren zich in columns, cartoons en zelfs kruiswoordraadsels van de krant.

In hun open protestbrief betreuren de ondertekenaars het verval van El País: ‘We geloven dat deze gebeurtenissen een verdere stap betekenen in het verval van de waarden waarop de stichting van de krant berustte, waarden die essentieel zijn voor de vrijheden en de Spaanse democratie en waaraan we nu ten aanzien van de diepe economische, politieke en institutionele crisis in Spanje en Europa dringender behoefte hebben dan ooit tevoren’.

De ondertekenaars nemen het niet dat vooral de oudere journalisten het slachtoffer van de ‘besparingen’ zijn, omdat daardoor een breed palet aan ervaring, waarop de jongeren een beroep konden doen, verloren gaat. In elk geval staat nu al vast dat ‘El País’ door de open brief van de twintig prominenten een enorm prestigeverlies geleden heeft.

Inmiddels heeft de Madrileense krant een redactionele staking van drie dagen achter de rug, waardoor ze slechts fragmentair kon verschijnen. De buitenwereld werd door twitterberichten en door foto’s van lege redactielokalen op de hoogte gehouden van het stakingsverloop. Ook in de ‘El País’-krantenfilialen in Barcelona en Santiago de Compostela vonden protestacties plaats.

De redacteurs van de krant zijn verbitterd omdat Juan Luis Cebrián, de baas van het verliesgevende Prisa-concern, jaarlijks dertien miljoen euro opstrijkt en omdat de winst van de krant zonder scrupules wordt afgeroomd om de putten van andere, zieltogende takken van het concern te vullen.

De redacteurs klagen ook het gegoochel met cijfers aan. Volgens de hoofdredactie van de krant, die de ontslagen uitvoert, zou ‘El País’ in vergelijking met 2007 een inkomstenverlies van 200 miljoen euro geleden hebben. Maar de werknemers van de krant hebben zwart op wit aangetoond dat die cijfers niet kloppen. Het concern heeft de winst van 2007 geëxtrapoleerd, maar toen ze niet gerealiseerd werd heeft het het verschil tussen verwachte en gerealiseerde winst als verlies geboekt.

‘El País’ verscheen voor het eerst in mei 1975, een half jaar na de dood van dictator Franco. Het liberale blad was meteen een enorm succes. Als belichaming van de nieuwe vrijheid in Spanje werd het ‘de collectieve intellectueel’ van het land genoemd.

Piet de Moor