Literatuurwetenschap moet ook bestsellers bestuderen

Bestsellers zijn een uitgesproken sociaal fenomeen en de literatuurwetenschap zou er dan ook meer onderzoek naar moeten doen.

Bestsellers verspreiden normen, waarden en ideeën onder miljoenen mensen, bieden discussiestof en fungeren als sociaal bindmiddel. Bovendien geven zij een haarscherp beeld van het sociale en geestelijke leven in de tijd waarin zij zijn geschreven.

Dit stelt prof. dr. Erica van Boven in haar oratie over het belang van tweederangs boeken die zij uitspreekt op 26 oktober 2012 als hoogleraar Letterkunde aan de Open Universiteit.

Voor het lezen van bestsellers hoeven mensen zich tegenwoordig niet meer te schamen. Het idee van de eerste zestig tot zeventig jaar van de twintigste eeuw, toen populaire boeken werden weggezet als tweederangs boeken voor lezers van lager allooi, behoort al lang tot het verleden.

Ook in de literatuurwetenschap is de scherpe grens tussen eerste- en tweederangs boeken, ofwel de officiële letterkunde en de populaire bestsellers, grotendeels verdwenen. Toch wordt er slechts weinig onderzoek verricht naar wat door grote groepen gewone lezers wordt en werd gelezen.

Grote waarde

‘Het wordt hoog tijd dat dit wel gebeurt’, stelt Erica van Boven. ‘Het leesplezier dat bestsellers verschaffen en het belang ervan voor grote groepen lezers, maken dergelijke teksten zeer geschikt voor onderzoeksvragen die vandaag de dag centraal staan. Of je nu boeken neemt als Vijftig tinten grijs of Hollands Glorie en Dokter Vlimmen uit de eerste helft van de twintigste eeuw: dit soort boeken geeft uitdrukking aan wat mensen bezighoudt, levert discussiestof en draagt bij aan sociale cohesie. Ook hebben bestsellers vaak grote cultuurhistorische waarde door de inkijk die zij bieden in sociale verhoudingen, gedragspatronen, opvattingen en ideeën en normen en waarden in de tijd dat zij zijn geschreven.’

Bestsellers zijn misschien kwalitatief niet zo waardevol, maar ze zijn bijzonder interessant als een uitgesproken sociaal fenomeen. Zulke romans kunnen laten zien wat literatuur doet in de samenleving, wat het sociale belang ervan is. Redenen genoeg volgens Van Boven om meer onderzoek te doen naar populaire literatuur, de categorie boeken waar de literaire markt op drijft.