Knack zomerthrillers (6): ‘Brandend ijs’ van Jeffry Deaver

Jeffry Deaver brengt ons met ‘Brandend ijs’ naar nazi-Berlijn in 1936. Een Amerikaanse huurmoordenaar moet daar het brein achter de Duitse herbewapeningsplannen doden.

Twee jaar geleden kreeg Jeffry Deaver van de Erven Fleming de vraag om een nieuwe James Bond te schrijven. De erven waken goed over de centjes en zijn nogal kieskeurig als ze een auteur vragen een vervolg op de reeks te schrijven. Kingsley Amis mocht ooit de job doen, ook John Gardner, Sebastian Faulks en meest recent dus Jeffrey Deaver. De Amerikaan publiceerde al een dertigtal misdaadromans. Met succes, want er zijn al verspreid over wel 25 talen meer dan 20 miljoen exemplaren van verkocht. Overigens van nogal wisselende kwaliteit. Deaver – ooit journalist, folkzanger, songschrijver, bedrijfsadvocaat op Wall Street en nu al twintig jaar voltijds schrijver – maakte in 2005 kennis met de Flemingstichting. Die bekroonde dat jaar zijn historische thriller ‘Garden of Beasts’, in Nederlandse vertaling ‘Brandend ijs’. Deaver vermoedt dat het boek zo in de smaak viel van de Erven Fleming dat hij daarom de nieuwe Bond mocht schrijven.

Deaver heeft in de loop van zijn carrière vier reeksen opgezet, maar hij werd vooral bekend om zijn serie met Lincoln Rhyme. Een reeks van intussen een tiental boeken die hij naar het eerste deel zelf The Bone Collector-serie noemt. Lincoln Rhyme, de centrale figuur, is een forensisch expert bij de politie in New York die door een dwarslaesie aan een rolstoel gekluisterd zit. Na een ongeval tijdens een onderzoek is hij bijna volledig verlamd. Hij kan nog een vinger bewegen en daarmee bedient hij zijn computers en een gesofistikeerde rolstoel. Samen met een jonge en zeer aantrekkelijke vrouwelijke cop lossen ze de meest verscheiden zaken op. Hij is het brein, Amalia doet het voetwerk. In de niet louter zakelijke relatie tussen Lincoln en Amalia steekt heel wat vuurwerk en spanning die Deaver uitwerkt in de serie. ‘The Bone Collector’ werd succesrijk verfilmd met Denzel Washington en Angelina Jolie, en dat droeg zeker bij tot de bekendheid van Deaver.

‘Brandend ijs’, een stand alone-thriller, gaat niet over klassieke bankrovers, seriemoordenaars, cyberkillers. Allemaal terugkerende thema’s in het werk van Deaver. Hij waagde zich met succes aan een historische roman die in Berlijn anno 1936 speelt, het jaar dat nazi-Duitsland de Olympische Spelen organiseerde. De Amerikaanse huurmoordenaar Paul Schumann kan kiezen: ofwel een lange celstraf uitzitten of naar Duitsland trekken om er de nazi Reinhard Ernst te vermoorden. Dat is het brein is achter Hitlers geheime herbewapeningsplan. Schumann belandt in Duitsland als journalist die de Spelen moet verslaan. Hij hoopt het er levend vanaf te brengen, naar Amerika terug te keren met een blanco strafblad en een mooi bedrag op zijn bankrekening. De politiestaat waarin Schumann belandt, maakt zijn opdracht niet gemakkelijk. En iedereen lijkt iedereen in het oog te houden. Terwijl Schumann Ernst in het vizier heeft, wordt hij zelf achtervolgd door Willi Kohl. Hij is een van de chefs van de Kripo, de criminele politie die door de SS als een concurrent wordt beschouwd. Reinhard noch Kohl zijn echt voorstanders van Hitler. Ze doen wat ze denken dat hun plicht is, maar zien de nazileider als een overgangsfiguur. En huurmoordenaar Schumann is geen echte moordenaar. Hij werkte wel voor maffiagangster Lucky Luciano, maar vermoordde alleen moordenaars.

Deaver heeft naar eigen zeggen een genuanceerd beeld van Berlijn in 1936 willen ophangen. En dat klopt. Niet elke Duitser is een nazi, niet iedereen is slecht. Maar vooral: ‘Ik heb heel veel onderzoek gedaan. Veel meer dan voor mijn andere boeken. Maar ik heb geen geschiedenisboek willen schrijven, wel een spannende thriller. Ik heb alleen die feiten gebruikt die het verhaal voortstuwen, nodig zijn voor de plot. De dialogen tussen Hitler en Goebbels bijvoorbeeld zijn authentieke transcripties en essentieel voor een subplot die dan weer belangrijk is voor het einde van de roman.’

Fred Braeckman