Knack zomerthrillers (5): ‘De gloed van geweld’ van Ryan David Jahn

Ryan David Jahn schreef met ‘De gloed van geweld’ een schitterende misdaadroman over een moord die na bijna vijftig jaar nog steeds actueel is.

Op 13 maart 1964 werd in New York rond vier uur ’s morgens Catherine ‘Kitty’ Genovese neergestoken. Dat gebeurde vlakbij de flat waar ze woonde in Kew Gardens, Queens. Kitty kwam terug van haar werk als manager in een bar. Door de messteken was de jonge vrouw zwaar gewond en ze riep om hulp. Haar aanvaller vluchtte weg, maar kwam tien minuten later terug. Kitty had zich intussen tot aan haar flat gesleept. Winston Moseley, haar moordenaar, gaf haar nog verscheidene messteken en verkrachtte de stervende vrouw. Zeker een dozijn mensen – sommige bronnen spreken van achtendertig – waren op een of andere manier getuige van de moord. Maar niemand bood echt hulp. Toen uiteindelijk iemand de politie belde, was het te laat. Kitty stierf in de ambulance die haar naar het ziekenhuis bracht.

Waarom kwam niemand tussenbeide? Sommigen dachten dat iemand anders wel om hulp had gebeld. Anderen dachten dat wat ze vanuit hun appartement gezien of gehoord hadden een ruzie van twee geliefden was, of dat een paar nachtbrakers aan het vechten waren. Anderen hadden hun eigen problemen en trokken zich van de hele affaire niets aan.

In de pers kreeg de zaak heel wat aandacht. In beschouwende bijdragen, onder meer in The New York Times, Time Magazine, Rolling Stone, werd vooral de apathie van de getuigen in vraag gesteld. Later onderzoek wees uit dat eigenlijk niemand de complete steekpartij had gezien. De mediabelangstelling zorgde in elk geval voor een reorganisatie van de politie in New York, voor meer buurtpreventie en aandacht van psychologen voor wat nu het ‘Genovese syndroom’ heet. Of het ‘bystander effect’: hoe meer mensen getuige zijn van een misdaad, hoe kleiner de kans dat er iemand tussenbeide komt. Denk aan wat een paar jaar geleden in Oostende Dennis Dereere overkwam en in Brussel Joe van Holsbeeck.

Niet alleen psychologen, ook cineasten en auteurs hadden belangstelling voor de moord op Catherine Genovese. De Amerikaanse scenarist en romanschrijver Ryan David Jahn kreeg voor ‘De gloed van geweld’ (‘Acts of Violence’, in de Verenigde Staten ‘Good Neighbors’) van de Crime Writers’ Association twee jaar geleden zelfs de prijs voor het beste debuut. Zijn misdaadroman speelt in een periode van vier uur. In vijftig korte hoofdstukken beleven we de moord op Katrina Marino, maken we kennis met haar moordenaar, ontmoeten we diverse getuigen. Van true crime in de beperkte betekenis van het woord is geen sprake. ‘De gloed van geweld’ is in de eerste plaats een roman met voor het grootse deel fictieve personages. Een tranche de vie van mensen die om diverse redenen deden of hun neus bloedde toen Katrina vermoord werd. Zo is er Patrick die zijn handen vol heeft met zijn moeder van wie het einde nabij is. Zelf kreeg hij een oproep om in Vietnam te gaan vechten. Diane ziet het niet meer zitten met haar man die helemaal geen belangstelling heeft voor haar. Twee koppels doen voor het eerst aan partnerruil en dat eindigt in een stevige ruzie. Alan is een corrupte flik die tijdens een nachtelijke patrouille afrekent met de man die hem wil chanteren… Intussen gaan de minuten voorbij en ligt Katrina dood te bloeden.

Jahns debuut smeekt om empathie en ontroert, des te sterker omdat het heel afstandelijk is geschreven. Maar al even sterk krijg je zin om zelfs gewelddadig een aantal toeschouwers door elkaar te schudden, weg te halen van hun flat en het raam om Katrina toch te redden. Bovendien brengt Jahn een mooi tijdsbeeld van de jaren zestig: de druk van de Vietnamoorlog, de spanningen tussen blank en zwart, de seksuele revolutie… Dat alles maakt ‘De gloed van geweld’ duizend keer sterker dan true crime. En levert meteen nog maar eens het bewijs dat er zoiets bestaat als een literaire thriller, vooral als beide woorden niet op de omslag van een boek staat.

Fred Braeckman