James Cains monsterlijk-meesterlijke ‘Mildred Pierce’ op de buis

Meer dan 70 jaar na verschijnen blijft ‘Mildred Pierce’ nog altijd een fascinerend en intrigerend boek. Vandaag start op Canvas de gelijknamige miniserie met Kate Winslet in de titelrol.

‘Mildred Pierce’ was een opvallende hard-boiled roman van thrillerschrijver James ‘The Postman Always Rings Twice’ Cain over een mysterieuze en pijnlijke haat-liefdeverhouding tussen een moeder en een dochter. Achtergrond: de Grote Depressie.

Raymond Chandler vond hem niets als schrijver, hij hoorde volgens hem tot het uitvaagsel van de literatuur. Niet omdat James M. Cain over smerige dingen schreef, maar gewoon omdat hij ‘smerig’ schreef. Laat die mening van Chandler zijn wat ze is, Cain (1892-1977) werd met een paar boeken een van de belangrijkste hard-boiled Amerikaanse schrijvers. Hoewel hij zelf ontkende tot wat voor school ook te horen, hard-boiled of niet. ‘Dat soort scholen bestaat vooral in de verbeelding van de critici’, meende Cain.

Femme fatale

Hij schreef een twintigtal romans, maar het was vooral met zijn debuut, ‘The Postman Always Rings Twice’, dat James M(allahan) Cain beroemd werd. De korte roman uit 1934 werd een paar keer verfilmd, er kwam met weinig succes een toneelversie en er waren een paar gerechtszaken wegens obsceniteit en een publicatieverbod in Boston en Canada. Journalist Cain liet het moordverhaal losjes steunen op waargebeurde feiten. Zeker tachtig jaar geleden – en eigenlijk ook nu nog – is het vurig liefdesavontuur van femme fatale Cora en zwerver Frank een hard verhaal. Seks en geweld zijn onafscheidelijk verbonden tijdens een wel morbide scène waarin Cora en Frank vrijen naast het lijk van Nick, de vermoorde oudere man van Cora. Overigens: van een postbode is helemaal geen sprake in de plot en het blijft min of meer een raadsel waar Cain de titel van zijn debuut haalde. Oorspronkelijk zou de roman, die naar verluidt Albert Camus inspireerde voor ‘L’Étranger’, ‘Bar-B-Q’ heten maar dat was niet naar de zin van uitgever Alfred Knopf.

Passie

De meeste van Cains romans steunen op hetzelfde stramien. Een man ontmoet een vrouw, hij valt voor de femme fatale, raakt in de problemen, meestal komt er een moord bij, de man wordt slachtoffer van zijn passie of verliest op een of andere manier de vrouw. Dat is ook het geval in ‘Double Indemnity’, na Cains debuut zowat zijn bekendste roman en sterk verfilmd door Billy Wilder. Ondanks zijn kritiek op Cain schreef Chandler mee aan het script en had hij zelfs een cameo in de film.

Moeder en dochter

‘Mildred Pierce is in heel wat opzichten een atypische Cain. Op de nuchtere, zakelijke stijl na dan. Van moord en misdaad is eigenlijk geen sprake. Ook niet van een man die het slachtoffer wordt van een vrouw. Wel – ongewoon bij Cain – steekt er wat sociale kritiek in de roman. In die zin dat je het boek kan beschouwen als een satire op de waarden van de Amerikaanse middenklasse en de gevolgen van de grote economische depressie in de jaren dertig van vorige eeuw. Mildred is een aantrekkelijke vrouw van net geen dertig. Ze komt in de problemen als Bert – haar man – haar verlaat. Een van haar dochters, Veda, verdraagt niet dat Mildred moet gaan werken als serveerster om de eindjes aan elkaar te knopen. Terwijl Mildred geobsedeerd wordt door Veda toont haar dochter niet anders dan arrogantie, verwaandheid en onbegrip jegens haar moeder die al het mogelijke doet om Veda’s dure muzieklessen te betalen. Het gaat beter als Mildred een relatie heeft met een gewezen partner van Bert en een restaurant start.

Masochistisch

Later wordt Mildred verliefd op de rijke playboy Monty die op zijn beurt slachtoffer wordt van de depressie. Mildred dumpt hem als ze hem met haar dochter in bed vindt. En toch blijft ze op een bijna masochistische manier verbonden met Veda in een voor de lezer ongrijpbare verhouding van haat én liefde. Uiteindelijk wordt Veda’s bedrog en verraad te veel voor Mildred die het weer kan vinden met haar eerste man. Veda verlaat haar moeder om carrière te maken in New York. En Mildred berust: “Zij pakte zijn hand en kneep erin tot haar nagels in zijn huid drongen en ze zei ‘Goed, Bert, laat haar naar de hel lopen!’ ‘Verdómd, zo mag ik het horen. Vooruit we hebben elkaar gekregen, nietwaar? Kom, laten we ons bezuipen.’ ‘Ja, laten we ons bezuipen.'”

Fred Braeckman