Jack Kerouacs ‘Collected Poems’: kwantiteit haalt het van kwaliteit

Michiel Leen las meer dan 700 bladzijden poëzie van ‘On the road’-cultauteur Jack Kerouac maar bleef toch op zijn honger zitten.

Met ‘Collected Poems’ giet de Amerikaanse non-profitorganisatie Library of America het poëtische oeuvre van beatschrijver Jack Kerouac in een voldragen verzamelbundel. Naast een omvangrijk proza-oeuvre, liet Kerouac immers ook een zee van poëzie na. Kerouac toont zich een freewheelende veelschrijver op zoek naar een eigen poëtische stem. Alleen haalt de kwantiteit het vaak van de kwaliteit.

Jack Kerouac (1922-1969) leeft vooral voort als schrijver van één roman. Met ‘On the road’ leverde hij tegelijkertijd de blauwdruk, de bijbel als het testament van de beat generation af. Veel minder bekend is het feit dat Kerouac tijdens zijn omzwervingen op het Amerikaanse continent quasi constant poëtische aantekeningen maakte. Kerouac gaf bij leven echter maar twee dichtbundels uit, het merendeel van de poëzie in ‘Collected Poems’ verscheen postuum. Library Of America bundelt deze teksten nu tot één geheel, en voegt er zes voorheen ongepubliceerde gedichten aan toe.

Kerouacs poëzie is, net zoals veel van zijn proza, doortrokken van een zoektocht om de spreektaal van het Amerikaanse continent in verzen te vatten. Ook de spreektaal van zijn jeugd: ‘On waking from a dream of Robert Fournier’ is een elegie in Kerouacs Frans – Canadese moedertaal. Zoals in veel van zijn latere romanwerk, probeert Kerouac literatuur te maken van de conversaties om hem heen. Het resultaat moet swingen, het moet klinken, er zit op meer dan een vlak muziek in Kerouacs poëzie.

Ondanks die jazzy exuberantie hangt over veel teksten een rouwfloers. De dood is immers nooit veraf in Kerouacs werk, zoals ze ook in zijn leven nooit veraf was. De doodsstrijd van zijn vader en de heiligenverering die Kerouac opvatte voor zijn jonggestorven broer Gerard klinken op onverwachte momenten door, net als de dood van jeugdvriend Sebastian Sampas bij de militaire invasie van Anzio in 1942.

Haiku’s en blues

Kerouacs poëzie getuigt eveneens van de spirituele zoektocht die de schrijver bij leven aflegde. Hij flirt met zowel de stijl als thematiek van de blues (in de 242 chorussen van ‘Mexico City Blues’ en ‘Book of Blues ‘), en vindt een contragewicht voor de voortjakkerende exuberantie van veel van zijn teksten in puntige haiku’s. De bundel ‘The scriptures of the golden eternity’ is dan weer een poging om de logica en stijl van de klassieke boeddhistische sutra’s bij te benen. Het resultaat houdt het midden tussen confessie en pastiche. Even vaak ontspoort het vrije gewemel in losse associaties, richtingloze klankpoëzie die -misschien- het beste tot haar recht komt op een podium, met jazz op de achtergrond.

In weerwil van de lof die een vooraanstaande beatdichter als Allen Ginsberg Kerouac net omwille van diens poëtische talenten toezwaaide, is er in de Collected Poems geen enkele tekst te vinden die Kerouac als dichter op dezelfde hoogte zou kunnen plaatsen als coryfeeën van de beatpoëzie als Ginsberg of Mc Clure. Kerouac lijkt zich te vertillen aan zijn ambitieuze eigen ideeën over de spreektalige poëzie en ontkomt niet aan de schaduw van Walt Whitman, die ook over het werk van andere beatdichters hangt. Op overweldigende wijze blijkt dat Kerouac toch vooral een baanbrekend prozaïst van de beatgeneratie was.

‘Collected Poems’ is, met zijn uitgebreide notenapparaat en biografische extra’s, een handzaam werktuig voor overtuigde ingewijden die als scholar met de massa nagelaten gedichten aan het werk willen. Library Of America verdient een pluim voor de zorg waarmee het verzameld werk is uitgegeven. Het geheel is verpakt in een robuuste omslag en gedrukt op papier van archiefkwaliteit. Gemaakt,kortom, om de tijden te trotseren, in tegenstelling tot veel van de gebundelde teksten. Het is niet anders. Voor de minder fanatieke aanhangers kan een uitgepuurde bloemlezing met de hoogtepunten uit Kerouacs poëtische oeuvre volstaan. Wie Kerouacs onmiskenbare poëtische zeggingskracht wil ontdekken, kan daarvoor paradoxaal genoeg best terecht in zijn romans en verhalen. Ironisch dat net een vuistdikke poëziebundel ons daarvan moet overtuigen.

Michiel Leen