Isabel Allende: ‘Wij bereiken niets door enkel op straat te protesteren’

© Reuters
Ernesto Rodriguez Amari
Ernesto Rodriguez Amari Journalist en politicoloog

2017 brengt voor de Chileens schrijfster Isabel Allende een nieuw boek en een eredoctoraat aan de UGent. Verder blijft ze onvermoeibaar strijden voor vrouwenrechten: ‘We moeten de patriarchale structuur proberen weg te werken.’

Er ligt heel wat moois in het verschiet voor schrijfster Isabel Allende. In de zomer komt haar nieuwe boek uit, Verano Invencible (Engels: Invicible Summer). ‘Het boek gaat over een illegale migrant uit Guatemala die lange dagen moet werken om hier te overleven en over een Chileense vluchteling die net zoals ik de staatsgreep van Pinochet ontvluchtte’, zegt Allende. ‘Ook na veertig jaar voel ik de drang om daarover te schrijven.’

Volgende maand, op 24 maart, krijgt Allende dan weer een eredoctoraat van de Universiteit Gent. De erkenning zorgde voor commotie. ‘Allende staat niet garant voor literaire kwaliteit, maar is in toenemende mate een commerciële auteur’, zei UGent-docent Ilse Logie in De wereld vandaag op Radio 1. ‘Haar boeken staan bol van de gemeenplaatsen, zijn in vele opzichten voorspelbaar en worden gekenmerkt door een sentimentele, overspannen stijl.’

Allende heeft nochtans al een eredoctoraat van de Universiteit van Santiago. ‘Het is de eerste keer krijg ik er een uit Europa. Ik ben er zeer vereerd mee. Ik kan er nog steeds niet van over dat ik deze uitzonderlijke momenten mag beleven.’

‘Ik ben in de jaren ’40 geboren in een land dat in die tijd zeer conservatief was. Ik kom uit een patriarchale, autoritaire en katholieke familie. Het leven was hard voor mij en in mijn omgeving hadden veel mensen een berustende houding. Ik heb moeten vechten. Ik heb veel moeilijke periodes gekend, maar ook zeer mooie momenten’, zegt Allende, die verwijst naar de presidentiële Medal of Freedom die ze in 2014 uit de handen van voormalig Amerikaans president Barack Obama kreeg.

De Verenigde Staten moet in uw leven toch niet altijd dezelfde schittering gehad hebben. Was de rol die de Verenigde Staten speelde in de jaren 70 tijdens het presidentschap van Salvador Allende niet de keerzijde van de medaille?

ISABEL ALLENDE: Ik wil hierbij toch een onderscheid maken tussen de buitenlandse politiek van de VS en het leven als migrant in de VS. Ik woon hier bijna 30 jaar, ben 28 jaar getrouwd geweest met een Amerikaan en mijn kleinkinderen zijn hier geboren. Ik voel me ondertussen een Amerikaanse burger en ik ben daar trots op.

Het internationaal beleid van de VS, in de wereld en vooral in Latijns-Amerika, was tijdens de jaren 60, 70 en 80 wel vreselijk. Tijdens de Koude Oorlog heeft de VS in zeer veel Latijns-Amerikaanse landen geïntervenieerd in de nationale politiek. Socialistische regeringen werden omvergeworpen en militaire repressieve dictators werden aan de macht geholpen. In Chili was dit het lot van president Salvador Allende (van wie Isabel Allende een achternicht is, nvdr) met de staatgreep in 1973 door Agusto Pinochet.

Hoe beleefde u dat moment?

ALLENDE: Negen dagen voor de dood van president Allende zat ik samen met de familie met hem aan tafel. Op een bepaald moment zei hij: “Ik blijf in het parlement, zolang ik leef, zal ik me nooit overgeven.” En zo geschiedde.

Ik dacht dat wij nooit te maken zouden krijgen met een militaire coup, dat dat enkel “bananenrepublieken” overkwam, maar niet in het democratische Chili. Op dat moment heb ik geleerd dat we nooit veilig zijn en dat elke mens of natie alles op elk moment kan overkomen.

In uw boek De Japanse Minnaar schrijft u uitvoerig over de houding van de Amerikaanse politiek ten aanzien van de Japanners tijdens de tweede wereldoorlog. Ziet u een parallel met de actuele houding van het beleid ten aanzien van Latino’s?

ALLENDE: Ik heb het boek geschreven nog voor er sprake was van Donald Trump als mogelijke presidentskandidaat. We kenden toen nog niet die immigratiepolitiek dieTrump nu probeert op te leggen. Het boek weerspiegelt wel de gevoelens tegen migranten en de xenofobie die er toen in de VS bestond tegen de Japanners. U moet weten dat er een enorme haat was tegen Japanners en Aziaten. De meerderheid van de Japanners die naar de concentratiekampen werden gebracht, waren in de VS geboren en hadden dus de Amerikaanse nationaliteit.

Anno 2017 lijkt de geschiedenis zich te herhalen. De retoriek van president Trump staat bol van de haat en de xenofobie. Hij richt zich in eerste instantie op de 11 miljoen illegalen, maar hij viseert evenzeer de Mexicanen en andere Latino’s.

Met uw stichting zet u zich in voor vrouwenrechten.

ALLENDE: Via mijn organisatie probeer ik de rechten van de vrouwen in de VS en in Chili te versterken. Het is belangrijk dat vrouwen economisch onafhankelijk kunnen zijn en dat ze opkomen voor hun rechten.

De reproductieve rechten voor vrouwen komen nu zeer sterk onder druk te staan. De VS voeren sterk campagne tegen abortus en vrouwen krijgen steeds moeilijker toegang tot anticonceptiemiddelen. We moeten de patriarchale structuur die in de hele wereld nog zo sterk vertegenwoordigd is, proberen weg te werken. De vrouwenmars net na de verkiezing van president Trump liet zien dat miljoenen Amerikaanse vrouwen samen met hun kinderen, hun echtgenoten en hun broers op straat kwamen om voor de rechten van de vrouw op te komen.

Ik geloof dat die bewegingen op termijn voor verandering zullen zorgen, in de VS, maar ook in andere landen. Vrouwen moeten niet alleen in de politiek, maar ook op vlak van technologie en economie voldoende participeren. We bereiken niets als we alleen op straat lopen te protesteren, maar de echte macht niet in handen nemen.

Was het volgens u tijd geweest dat een vrouw Amerikaanse president werd?

ALLENDE: De weg voor vrouwen in de VS is nog lang, maar Hillary Clinton had de sleutel tot verandering niet in handen. Zij bracht geen verandering in het politieke landschap. Wellicht verklaart dat mee waarom zoveel mensen voor Donald Trump hebben gestemd. Het verhaal van Bernie Sanders was veel vernieuwender en sprak veel jongeren aan.

Ook in Chili en andere Latijns-Amerikaanse landen zie ik een gelijkaardig fenomeen. We kampen met een institutionele crisis. Jongeren haken massaal af. De populariteit van de regerende politici is tanende. De kans is groot dat na de linkse presidente Michelle Bachelet in Chili de oppositie aan de macht komt.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content