Hyperlinks naar Robert Musils Kakanië

100.000 hyperlinks. Robert Musils ‘Man zonder eigenschappen’ herrijst digitaal.

Robert Musil: Klagenfurter Ausgabe’. Kommentierte digitale Edition sämtlicher Werke, Briefe und nachgelassener Schriften. De DVD kost 149 euro en kan alleen via hier worden besteld.

Twintig aanlopen had Robert Musil nodig voor hij met zijn ‘Man zonder eigenschappen’ van wal kon steken. Daarna bleef hij dobberen op een literair binnenmeer dat uitdijde tot een wereldzee. Aan het project werkte hij twintig jaar aan, tot aan zijn dood in 1942.

Nu is er een DVD van zeven gigabyte die de hutsepot bergt waaraan de Musil-fanaten zich kunnen laven. Nu komt er ook een voorlopig einde aan een editiegeschiedenis die zestig jaar heeft geduurd.

Robert Musil had een laptop best kunnen gebruiken. Om zijn meanderende roman te kunnen schrijven moest ‘de koning van het papieren rijk’ (Hermann Broch) zijn documenten en manuscripten van de ene stad naar de andere verslepen, van Wenen naar Berlijn, van Zürich naar Genève. Het gaat om een doolhof van schriften en geschriften, zestig mappen, veertig cahiers, elfduizend bladzijden, een berg papier die de schrijver zijn ‘bakoven’ noemde van waaruit hij zijn magistrale werk produceerde.

Die berg van commentaren, correcties, invoegingen, verhalen, essays en varianten van dit alles probeerde de schrijver te ordenen volgens een cryptisch systeem met 100.000 verwijzingen waarin het wemelde van de cijfers en letters, zodat hij kon zien hoe II R Fr 5, Blge 2, S2 gelinkt was aan Schm b Tge 8 S 6. Het gaat, zoals de criticus van de Frankfurter Allgemeine Zeitung opmerkte, bij de opbouw van Musils ‘Man zonder eigenschappen’ om een hyperlinksysteem ‘avant l’ internet’. Hoe al die teksten in elkaar grijpen, daarvan krijgen we nu een idee door de ‘publicatie’ van dit digitale filosofisch-essayistische laboratorium waarin elke Musil-maniak door het universum van de Oostenrijkse schepper van Kakanië (de keizerlijk-koninklijke Oostenrijks-Hongaarse dubbelmonarchie) kan scrollen en tollen.

Het mooie is dat deze DVD-versie als het ware een spiegel is van Robert Musils magnum opus zelf, want de uitgevers erkennen dat hun editie nooit af zal zijn, maar dat ze, als een soort literair gps-systeem, voortdurend geüpdatet zal moeten worden.

Aan de oorsprong van dit reusachtige bouwwerk staat Musils verhaal over een ‘mens zonder geweten’, een ‘sexualiker’ die de tong van een vrouw afbijt, Oostenrijkse staatsgeheimen aan de Russen verraadt en zijn zuster, met wie hij een incestueuze relatie heeft, dwingt om zich te prostitueren. Hij pleegt zelfmoord door in de oorlog te trekken.

Piet de Moor

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content