‘Het papieren boek is een slecht businessmodel’ (Jonathan Franzen)

De Amerikaanse bestsellerauteur Jonathan Franzen legt op zijn eerste echte persconferentie ooit uit hoe lezers verleid worden om e-books te lezen.

Franzen deed het voorbije weekend op het Hay Festival in Cartagena de Indias, in Colombia, krasse uitspraken over de dynamiek achter de groeiende digitale boekenmarkt. Lezers worden volgens hem gemanipuleerd om te denken dat ze de nieuwste technologie nodig hebben. Dat meldt de Daily Telegraph.

“De technologie die ik echt waardeer is de Amerikaanse paperbackversie van ‘Vrijheid’. Ik kan er water op morsen, dan nog werkt het! Dus moet het wel goede technologie zijn. En wat meer is, binnen tien jaar werkt het nog altijd. Het is dus niet te verwonderen dat kapitalisten het papieren boek haten. Het is een slecht businessmodel.”

Van de zeldzame keer dat hij een publiek toespreekt, maakte Franzen ook gebruik om zijn onvoorwaardelijke liefde aan het papieren boek te verklaren. Zijn geliefde medium blinkt vooral uit in duurzaamheid. Een papieren boek en de tekst erin hebben immers een heel lang leven tegoed, wat bij e-books alles behalve zeker is. Bijvoorbeeld: hoe lang voor het formaat verandert en oude e-books niet meer compatibel zijn met de nieuwste e-readers?

Tekst op papier is volgens hem ook duurzaam in een meer psychologische zin: “Voor toegewijde lezers is een gevoel van duurzaamheid altijd een deel van de leeservaring geweest. Alle andere dingen in het leven zijn vloeibaar, maar het boek bevat tekst die nooit verandert.” Net dat kan het e-book volgens Franzen niet bieden. “Op een scherm voelt het voortdurend alsof je de tekst kan deleten en kan veranderen. Voor iemand als ik, gek van literatuur, is dat niet permanent genoeg.”

Als schrijver ervaart Franzen het verschil tussen de onveranderlijke tekst op papier of de wijzigbare digitale tekst ook als iets existentieel: “Iemand werkt keihard om de taal perfect te maken, precies zoals hij of zij het wil. Als het dan in inkt wordt gedrukt, dan is dat omdat men heel zeker is dat het resultaat mag vastgelegd worden. ‘The Great Gatsby’ werd voor het laatst herzien in 1924. Het hoeft vandaag toch niet opgefrist te worden?”

En dan is er nog dat ongrijpbare argument pro papieren boek: de romantiek of de magie van het vastpakken, van het bladeren … “Als ik een boek lees, dan behandel ik dat object op een specifiek moment op een specifieke plaats. Zelfs als ik het gewoon uit de kast neem, doe ik hetzelfde.”

Erg optimistisch over de toekomst van het boek en literatuur is Franzen niet: “Misschien geeft niemand nog een zier om gedrukte boeken binnen 50 jaar, maar ik wel.” Toch was hij in Colombia ook gelaten, met een knipoog. Hij neemt er genoegen mee dat hij hier niet meer rondloopt binnen 50 jaar om te zien of boeken al dan niet overtollig zijn geworden.

Jeroen Bert

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content