Het jaar van Amazon.com

De invloed van de Amerikaanse onlineretailer op het boekbedrijf steeg naar ongeziene hoogten: een overzicht van de 5 meest ingrijpende Amazonmomenten van 2011.

Een tijdje geleden stelden we nog dat Amazon en zijn CEO Jeff Bezos in heel wat eindejaarslijstjes zouden opduiken. Onze voorspelling bleek niet helemaal te kloppen, maar 2011 werd niettemin toch het jaar waarin hun greep op het boekbedrijf steviger werd dan ooit. Met angstzweet bij uitgevers en kleine boekhandelaren tot gevolg.
1. Amazon publishing Sinds 2009 profileert Amazon zich ook als uitgever, aanvankelijk voorzichtig, maar sinds begin 2011 steeds agressiever. Het internetbedrijf haalt via verschillende imprints grote namen (Deepak Chopra, Ed McBain e.a.) weg bij de gevestigde waarden van de uitgeefindrustrie en breidt ook zijn actieterrein uit. Eerste waren er de romantische boeken en de memoires, dan non-fictie, sciencefiction en mysterie, en recent ook de 450 kinderboekentitels die Amazon bij uitgeverij Marshall Cavendish wegkocht om een vliegende start mogelijk te maken voor zijn eigen imprint voor de jongsten.

Niet alleen individuele auteurs verbinden hun carrière aan Amazon, ook uitgeverijen sluiten exclusieve deals die hen onlosmakelijk met het internetbedrijf verbinden. DC Comics, een van de grootste Amerikaanse uitgevers van strips, exploiteert de digitale versies van Superman, Batman en Watchmen uitsluitend via Amazon.com.

2. Kindle Fire Eind september lanceerde Amazon onder veel mediabelangstelling en na heel wat gespeculeer zijn eigen tablet, de Kindle Fire. CEO Jef Bezos deed dat in de stijl van Steve Jobs, door het product live met veel toeters en bellen en toch onderkoeld voor te stellen. Tussen de regels viel meteen te horen dat Amazon Apple frontaal zou gaan aanvallen. Kort voor de lancering van de Kindle Fire kreeg ook de webvitrine van Amazon een facelift. Op het eerste gezicht vertoonde ze gewoon gelijkenissen met iTunes, in tweede instantie verraadde de nieuwe look vooral de aankomende strijd tussen de twee mediagiganten en hun respectieve webwinkels.

Aan de hegemonie van de iPad valt voorlopig nog niet te tornen, maar als we de verkoopcijfers mogen geloven die The Guardian recent nog publiceerde, dan voerden de iPad en de Kindle een nek-aan-nekrace. Van de iPad gingen in het laatste kwartaal 13 miljoen stuks over de toonbank, van de Kindle waren dat er in de weken voor kerstmis 1 miljoen per week.

3. Amazon Prime Amazon biedt al enkele jaren het Prime-abonnement aan, dat (Amerikaanse) abonnees de optie geeft om gratis goederen thuis te laten bezorgen. Dat abonnement werd in september eerst uitgebreid met gratis toegang tot een steeds groeiende on-demand catalogus met films en tv-series. Het doel daarvan is eenvoudig: concurrenten Netflix (de grootste on-demand internetleverancier van video in de VS) en iTunes van Apple te beconcurreren op hun eigen terrein. Sinds begin november werd daar ook de ‘Kindle Owners’ Lending Library’ aan toe gevoegd, waar Prime-abonnees in het bezit van een Kindle één gratis e-book per maand kunnen ontlenen. Omdat de grote Amerikaanse uitgevers dat spel vooralsnog weigeren mee te spelen, is het aanbod nog beperkt.

4. De nieuwe Walmart In 2011 werd Amazon de grootste winkelketen ter wereld en loste het daarmee Walmart af op de eerste plaats. De vergelijking gaat natuurlijk niet helemaal op, al was het maar omdat Amazon.com niet echt een winkelketen is en omdat beide bedrijven elkaars tegengestelde zijn. Walmart moet het hebben van zo groot mogelijke en zo talrijk mogelijke fysieke winkels. Amazon heeft die, zoals bekend, niet nodig. Een vitrine waarop kan worden doorgeklikt, volstaat. Onder de oppervlakte zijn er meer gelijkenissen. In 1991 brak Walmart alle records door de kaap van 44 miljard dollar omzet te overschrijden, een sprong vooruit met 35 % tegenover 1990. In 2011 doet Amazon volgens analysten van de Amerikaanse bank Morgan Stanley nog beter. Bezos en co springen maar liefst 43 % vooruit en boeken een omzet van 49 miljard dollar. Voldoende om bijna even gehaat te worden als Walmart.

5. Concurrentievervalsing
Amazon is ondertussen natuurlijk veel meer dan een online boekverkoper. Boeken staan goed in het viruele uitstalraam, maar het echte geld wordt verdiend op alle andere goederen die het bedrijf verkoopt, van allerhande elektronica, over juwelen, tot lingerie en erotische speeltjes. Die diversiteit maakt het perfect mogelijk om producten zwaar onder de prijs te verkopen, zoals gebeurde tijdens de voorbije weken. Amazon lanceerde toen een app waarmee de prijzen in fysieke winkels konden vergeleken worden met de prijzen op Amazon.com. De gebruiker kreeg à la minute een korting van 5 % (met een bovengrens van 5 dollar en drie producten). Het leverde de onlineretailer volgens The Guardian een nieuwe bijnaam op – ‘The Grinch that stole Christmas trade’, naar het bekende kerstverhaal van Dr. Seuss – en de eeuwige haat van in het bijzonder de onafhankelijke boekhandelaren, bij wie naar eigen zeggen nog maar eens de kaas van tussen hun broodje werd gegeten.

Dat wil natuurlijk niet zeggen dat Amazon synoniem is voor goedkoop winkelen. Er worden geen cadeautjes uitgedeeld, zelfs niet in de kerstperiode. Wanneer een boek verkoopt aan een hoge prijs, dan zal het verkocht worden aan die hoge prijs. Zo werden de voorbije maanden e-books vaak duurder verkocht dan hun papieren tweelingbroer, terwijl de productiekosten voor een e-book stukken lager liggen dan die voor een papieren boek. Dat was trouwens niet alleen bij Amazon het geval. De wet van vraag en aanbod, niet? Daar is het bij Amazon in ieder geval om te doen.

Jeroen Bert